Eimreiðin - 01.01.1958, Blaðsíða 66

42
EIMREIÐIN
4.
En hvað skal hér til bragðs taka? Ég svara því hiklaust, að
ekki aðeins beri að bæta við íslenzku- og bókmenntakennsl-
una, heldur einnig draga stórum úr merkja-, stafsetningar-
og málfræðistaglinu í skólunum, sem og raunar öðru smá-
smugulegu og einskisverðu stappi smámuna. Það má segja,
að ekki standi kannski á sama, hvort nemandi veit, að vinstur,
keppur, laki og vömb séu meltingarfæri í jórturdýrum, en
ekki í máf eða steinbít, en hver man til lengdar, í hvert þess-
ara meltingarhólfa fæðan fer fvrst og hvert þeirra hún yfir-
gefur seinast? Ef vér lítum yfir það, sem vér höfum lært,
annað en þá fræði, sem þessi eða hinn hefur lagt stund á
sem sérgrein vegna lífsatvinnu sinnar, þá komumst vér að
raun um, að þar á við það, sem Fomólfur segir: „Hið mikla
geymir minningin, en mylsna og smælkið fer.“ Ég er ekki
í nokkrum minnsta vafa um, að almenn fræðsla á að beinast
meira og meira í þá átt, að nemendurnir einungis lesi og
fyrir þá verði lesin og skýrð allýtarlega rit um almennar fræði-
greinar, en þeir verði aðeins látnir leggja á minnið þau höf-
uðatriði, sem geta síðan orðið þeim vörður á vegi þeirra til
almenns skilnings á umhverfi sínu og sögu liðins tíma — og
ennfremur vegvísir til almennra handbóka, sem brátt munu
svo verða tiltækar í öllum hinum stærri almenningsbóka-
söfnum.
Tungan, bókmenntirnar og sagan — þessi þrenning er þaÓ,
sem öðru fremur verður að drottna i íslenzkum skólum, allt
frá barnaskólunum og upp úr, unz sérfræðinám tekur við, ef
þjóðin á að lifa sem islenzk menningarþjóð.
Ég vil þá fyrst víkja lítið eitt að barnaskólunum. Hjá þvl
verður ekki komizt, að kenna börnum einhverjar reglur uff>
stafsetningu og láta þau skrifa eitthvað eftir upplestri. Eu
annars þarf það frá upphafi að vera höfuðatriði að kenna þeim
að hlusta, kenna þeim að lesa upphátt og með sjálfum sér at
athygli og skilningi — og loks: kenna þeim að segja frá, fyrsl
í heyranda hljóði, síðan í skrifuðu máli. Hvert einasta baiu
hefur yndi af að segja öðrum frá því, sem fyrir augun ber,
og því, sem gerist — já, smábarnið stendur á öndinni af fra-
sagnargleði, — þetta liafið þér öll séð og heyrt; þessa g'let')1