Eimreiðin - 01.01.1968, Síða 16

6
EIMREIfílN
hinum austrænu sem vestrænu löndum Evrópu, og áhugamenn um
menningarmál hinna nýju, vanþróuðu ríkja leggja nú feikna kapp
á að koma sér upp slíkum bókasöfnum undir handleiðslu sérfróðra
manna frá Evrópu og Norður-Ameríku. Hinar evrópsku menning-
arþjóðir gera sér ljósa grein fyrir því, að starfsemi almenningsbóka-
safna þarf að vaxa að fjölbreytni og ná til sem allra flestra þjóð-
félagsborgara, þar eð breytingarnar á atvinnuháttum, menningar-
legum viðhorfum og samskiptum við aðrar þjóðir heims krefjast
ekki aðeins hraðaukinnar fræðslu í bernsku og æsku, heldur gera
það að brýnni nauðsyn, að menn séu sífellt að bæta við þekkingu
sína og gera hana sem víðtækasta.
En forustumenn uppeldis- og fræðslumála í flestum þessum lönd-
um hafa skilið, að kunnáttusöm og hagnýt notkun slíkra safna ævi-
langt er að miklu leytí undir því komin, að grundvöllur hennar
sé lagður á bernsku- og æskuárum í skólunum, og ennfremur hafa
skólamenn látið sér skiljast, að notkun skólabókasafna geti verið
veigamikill þáttur í öllu náminu. Hún eykur á fjölbreytni, tengir
hinar ýrnsu námsgreinar nánar en ella hinu iðandi og síbreytilega
lífi þjóðarinnar, vekur starfsgieði og starfsvilja, leiðir oft og tíðum
í ljós sérgáfur hjá nemendunum — og verður sakir alls þessa raun-
virk bót hins meinlega og mikið umtalaða námsleiða, sem mjög
hefur færzt í aukana við lengingu námstímans, þar sem börn og
unglingar misjafnrar gerðar gáfna og frá ólíkum heimilum sitja
löngum á sama bekk. Svo sem öllum íslendingum er kunnugt, eru
Danir ein hin almennt gagnmenntaðasta og um leið hagsýnasta
þjóð, sem sögur fara af. beir verja geipimiklu fé til almennings-
bókasafna, og þeir hafa lögboðið, að skólabókasöfn séu starfandi í
hverjum einasta skóla, jafnt í sveit sem borg, og þó að í Danmörku
hafi undanfarið þrengt nokkuð að í fjármálum ríkis og þjóðar, hef-
ur árlega verið aukið það fé, sem ríki og bæjar- og sveitarfélög
leggja til almenningsbókasafna.
Hér á Islandi var margt um aldir með öðrum hætti en í flestum
öðrum löndurn. Þó að íslendingar byggju við þröngan kost og
harðar búsifjar af völdum náttúrunnar, einokunarverzlunar og um-
boðsmanna erlendra einvaldskonunga, voru þeir ekki yfirleitt jafn-
andlega bældir og kúgaðir og alþýða ýmissa annarra landa, og jafn-
vel þótt margir væru ólæsir franr á síðustu öld og konur mjög fáar
skrifandi fram yfir miðja öldina, höfðu flestir nokkur kynni af