Ægir - 01.02.1945, Side 44

66
Æ G I R
Eg ætla þá að lýsa fyrir ykkur í slór-
um dráttum, hvernig vinnu er hagað- í stór-
um og fullkomnum frystihúsum í Banda-
ríkjunum, en þó ekki svo að skilja, að allur
fiskur og matvæli sé fryst í slíkum fyrir-
tækjum, heldur eru þetta ný fyrirmyndar
hús, en það er einmitt það bezta, sem við eig-
um að stefna markvisst að, að hér verði
framkvæmt, því að óvíða munu skilyrði til
hraðfrystingar á fiski eins góð og á íslandi.
Ég ætla rétt til gamans að segja frá því,
að ég sá frystihús í Bandaríkjunum, sem
frysti fisk í stórum stíl til manneldis, með
svo gamalli aðferð, að fiskurinn var frystur
á 20 tímum inni á milli kæliröra eins og við
notum til að frysta beitusild, og var fiskur-
inn þar að auki í trékössum, sem voru úr
%" þykku efni. Þetta var hálfgert hliðar-
spor frá aðalefninu, og mun ég nú lýsa áð-
urnefndu frystihúsi.
Þá er hezt að byrja á byrjuninni. Þá er
fiskurinn kom upp úr bátunum, var honum
ýmist ekið á vögnum, sem gengu á spor-
braut, eða hann var fluttur á vélknúnum
flutningsböndum upp í móttökusalinn, þar
sein fiskurinn var slægður og þveginn í þar
lil gerðum þvottavélum, sem voru stórir gat-
aðir sívalningar, er gengu að nokkru leyti í
vatni. Einnig sá ég svipaða sívalninga, sem
voru með beittum göddum að innan, er
mynduðust við það, að götin voru rekin á.
Voru þeir notaðir við afhreistrun á ýsu. Þar
næst fór fiskurinn á löngu færibandi inn í
salinn, þar sem flökynin fór fram. Var það
upphitaður, bjartur og rúmgóður salur, en
eftir honuin miðjum stóð mjög fullkomið
flökunarborð, sem var þannig útbúið, að
fiskurinn kom á færibandi inn eftir miðju
horði endilöngu, og lá blikkrenna að hverri
stúlku, sem við flökunina vann, þannig, að
þær höfðu ávallt fisk fyrir framan sig, en
til hliðar við hverja flökunarplötu voru göt
í borðinu. í annað gatið köstuðu þær úr-
ganginum og lenti hann þá á færibandi, sem
flutti hann út í þró, en í hitt gatið köstuðu
þær flökunum, sem þá héldu áfram á færi-
bandi til þeirra, sem gegnumlýstu þau. Var
það gert með þeim hætti, að hvert flak var
borið að glerplötu, sem undir logaði sterkt
Ijós, og þar með var gengið úr skugga um,
hvort ormar eða blóð væri í fiskinum. Ef
svo reyndist, voru þau flök tekin úr umferð.
Þar næst héldu flökin áfram til þeirra
stúlkna, sem vigtuðu þau, og var vigtunum
þannig hagað, að aðeins þurfti að „nippa“
skálunum og féllu þá flökin á færiband, er
flutti þau til þeirra, sem pökkuðu í (perga-
ment og karton) umbúðir, siðan héldu pakk-
arnir áfram í frystitækin, sem þarna voru
Birdsey plötutæki með sjálfstillilokum og
direct expansion. Var þar sett í tækin með
þeim hætti, að pökkunum var raðað í vagna
með hillum, sem höfðu sama millibil og
plöturnar í frystitækinu. Var vögnunum síð-
an ekið að frystitækjunum, hurðirnar á
frystitækjunum opnaðar stutta stund og
pökkunum ýtt inn í tækin á eina plötu í
einu, síðan tækjunum lokað, hverjum skjá,
og opnað f'yrir loku frá olíudælu, sem þrýsti
plötunum saman með ákveðnum þrýstingi
(hydraulic press).
Eftir þrýstinguna var pökkunum pakkað
í hinar stærri pappaumbúðir, og var til þess
mjög fullkomin vél, sem lokaði kössunum,
límdi þá aftur og stimplaði þá. Síðan runnu
þeir á rúlluborði inn í kæligeymslur gegnum
lítið lúgugat.
Eins og þið heyrið, er hér um skipulag og
tækni að ræða, og ég skal segja ykkur, að
það, sem ég fyrst veitti athygli, var salurinn,
þar sem stúlkurnar unnu við flökunina. Þær
stóðu á þurrum trépöllum, sem voru sam-
byggðir flökunarborðunum, í upphituðum
sal, glaðar við sitt verk, á léttum skóni, i
vinnusloppum, en ekki krókloppnar af
kulda að dífa höndunum niður í volgt vatn
eins og hér gerist. Mér varð hugsað heim,
þar sem stúlkurnar standa sums staðar á
blautum, köldum steingólfum, jafnvel í
vatnssulli frá þvottaslöngum, og í stað hit-
ans þarna hafa þær hér víðast hvar í flök-
unarsalnum óeinangruð frystitækin, sem
geisla frá sér -4- 30° C. Þessi vinnuaðferð
borgar sig ekki. Bætið aðbúnað fólksins. Það
mun auka vinnuafköstin. Þar, sem loft-
þrýsting var notuð, var munurinn sá frá
I''ramhald á blaðsíðu 89.