Ægir - 01.02.1945, Page 61

Æ G I R
83
en síld. ísak fullyrðir, að frá því á vorin
að vertíð hófst og þar til á haustin að
hætta varð vegna beituleysis, hafi helming-
ur tímans farið til einskis vegna beitu-
skorts. Árið 1878 gekk ísak í félag við 4
inenn og hófu þeir útgerð á Brekku í Mjóa-
firði. Isak var formaður félags þessa í tvö
ár, en þá tók við Jón Sveinsson, frá Ell-
iðavatni, bróðir Benedikts Sveinssonar
(eldra) forseta. Jón var aðfaramaður, öt-
ull og harðduglegur og lét einskis ófreist-
að til þess að útvegurinn gengi sem bezt.
Um 1880 var síld talin eystra svo ómiss-
andi til beitu, að Jón lét sækja hana á
hestum suður til Reyðarfjarðar og Eski-
fjarðar. Nokkuru eftir þetta hætti að veið-
ast sild í fjörðunum og lögðust Norðmenn
þá frá. Gerðist þá öllu óhægra um beitu-
öflun, og þó Austfirðingum tækist að veiða
síld annað veifið, nýttist þeim aðeins að
henni meðan hún var ný. Nú var útvegur-
inn eystra orðinn sjálfstæður atvinnuveg-
ur, sem bjó við dýrkeyptan mannafla, er
sóttur var langt að. Hann þoldi því verr
langar uppistöður en meðan liann var
rekinn samhliða landbúnaði og á þeim
tinia árs, þegar liann mátti helzt sjá af
mannafla. Viðunanleg lausn á beituvand-
ræðunum var því frumskilyrði þess, að
unnt væri að halda útveginum áfram. Sú
lausn gat naumast verið fólgin í öðru en
því, að ný tegund beitu kæmi til skjalanna
eða unnt væri að verja síldina skeinmdum,
svo að ekki kæmi til beituskorts á þeim
tímum, sem hún veiddist ekki. En hvorugt
var fyrir hendi í bili. Mönnum blæddi í
augum að sitja í landi vikum saman sum-
arlangan góðviðrisdaginn og þeim var
heldur ekki að skapi að leggja árar í bát,
enda var þá fátt fyrir annað en áð láta
herast með straumnum vestur um haf.
ísak og Jón Sveinsson fluttu vestur til
Ameríku árið 1887 og telur ísak beitu-
vandræðin orsök þess, og sömu sögu hafi
margir Austfirðingar, er vestur fluttu,
haft að segja.
Þegar vestur kom, mun ísalc hafa haft
augun opin fyrir flestum nýjungum, ekki
Tryggvi Gunnarsson.
sizt þeim, er hann hugði mundi geta ráðið
bót á vandkvæðum heima á íslandi. Þegar
hann sá fyrsta íshúsið í West Selkirk og
gaddfrosinn hyítfisk tekinn út úr því í
sterkasta sólarhitanum, kom honum þegar
til hugar, að þarna mundi fólginn galdur-
inn til að geyma beituna, heima á íslandi.
Haustið 1888 ritaði ísak Hjálmari föður-
bróður sínum á Brekku í Mjóafirði um
þessa nýjung, en fékk ekkert svar. Þá
skrifaði hann ýmsurn fleirum atkvæða-
mönnum á Austfjörðum, en það fór á
sömu leið. Hvort hér hefur verið að verki
hið alkunna ísl. tómlæti, eða sú skoðun,
sem hér var almenn, að allt væri „hum-
bug“, sem að vestan kæmi, er ekki unnt að
átta sig á. En ísalc vildi ekki þar með gef-
ast upp, þó að sveitungar hans vildu ekki
sinna honum. Hann sneri sér því næst til
Tryggva Gunnarssonar, er þá var kaup-
stjóri Gránufélagsins. En ekki féldc ísak
heldur svar úr þeirri átt. Leið nú nokkur
tími, þar til ísak hreyfði þessu á ný.
Sennilega hefur það verið snemma árs
1893, áð hann sendi Tryggva langa og ítar-
lega skýrslu um málið, en Tryggvi var þá
orðinn bankastjóri Landsbankans. En það
fór á sömu leið og áður. Úr þvi að Tryggvi
virtist ekki hafa áhuga fyrir þessu máli,
þá var heldur ósennilegt, að auðvelt yrði
að opna augu landsmanna fyrir þessari
nýjung.
Að lokum sneri ísak sér til kvenþjóðar-
innar. Munu margir hyggja, að þýðingar-
litið væri að leila þangað eftir stuðningi
lil slíkra hluta. En það lánast þó. Seint á