Iðunn : nýr flokkur - 01.09.1933, Blaðsíða 56

326
Framvindan og sagan.
IÐUNN
-ekki ólíkir taflmönnum á skákborði, er guð leiki á.
Fyrir þá sök er hver atburður eins og lærdómsgrcin,
sem glöggskygn maður getur numið, um áform og fyr-
irætlanir og vilja guðdómsins. Lykilinn að þessum
leyndardómum ölium finnur biskupinn vitanlega í ritn-
ingunni, sem er innblásin af guði 1 bókstaflegum skiln-
ingi. Fyrir pá sök verður honum og einkar létt fyrir
að leysa ýmsar þær gátur, er sagnfræðingum nútímans
er ofvaxið. Hann veit upp á hár, hvaða ár Abel var
myrtur og hvenær mannkyninu var drekkt í Nóaflóði.
En hitt er þó öllu merkilegra, að hann kennir hinum
unga konungssyni, að sagan beri [>ess vott, að guð láti
stjórnarbyltingar verða til þess að kenna ofstopafullum
þjóðhöfðingjum auðmýkt.
Menn hafa nefnt rit Bossuets hina (jiiofrœcilefju skýr-
ingu á sögunni. Hún nægir ekki nútímamönnum, en
samt sem áður hafði tvenns konar ávinningur orðið af
þessari tilraun hans. Höfundurinn verður fyrsturmanna
til þess að leitast við að skýra mannkynssöguna sem
eina heild, en lætur sér ekki nægja að skýra frá meira
og minna samhengislausum atburðum. Hann leitar að
einni allsherjar grundvallarreglu, sem alt rnegi miða
við. Fyrir honum vakir hvorki meira né minna en að
rita heimspeki sögunnar. Og eftir hans daga missa meiri
háttar sagnfræðingar aldrei með öllu sjónar á þessu
verkefni. En hér fylgdi og annað eigi ómerkara með.
Jafn-sannfærður og Bossuet er um Jiað, að guðs vilji
væri að baki sérhverjum sögulegum atburði, eins var
honum ljóst, að þessi vilji starfaði mest meö óbeinum
og náttúrlegum orsökum, sem yllu [iví, að hver menn-
ingin og hvert rikið tæki við af öðru. Og eftir að á
jietta er bent, verður ]iað fyrst og fremst verkefni