Iðunn : nýr flokkur - 01.09.1933, Blaðsíða 90

360
Orðið ur laust.
1»UNN
verið yfirstétt í landinu, sem öllu hefir ráðið og kúgað
liina vinnandi menn, eftir {rví sem hún hefir haft vit til
og þcirf fjrrir á hinum ýmsu tímum? Hitt er annað mól, að
henni hefir ekki tekist að safna verulegu fjármagni fyr en
nú á síðustu árum, að henni (ókst að kasa .fólkinu saman á
fáeina staði, svo hægra væri um vik að arðræna þaö og
svelta með illu eða góðu. — Ef hin gömlu ráð brugðust, ])á
með hervaldi (ríkislögreglu). — Aðferðirnar, sem yfir-
stéttin beitir til að halda völdunum, hafa breyzt, en grund-
völlurinn, sem hún byggir tilveru sína á og kúgar á alþýðit
til sjávar og sveita, er sá sami og hann hefir verið frá
landnámstíð að þvi er ég liezt veit.
II.
Kr. E. Andréssyni farast svo orð um sveitamenninguna:
„Hún hafði sem sé verið liér frá upphafi vega, fáskrúðug
og einhæf". Eitthvað er sjálfsagt satt í þessum ummæl-
um, ef hin forna sveitamenning er borin saman við memi-
ir.gu Reykjavíkur og annara höfuðborga nútímans; en þó er
ég engan veginn viss um, að sveitamenningin hafi verið svo
einhæf, sem Kr. E. A. og aðrir dýrkendur Reykjavíkur og
kaupstaðamenningarinnar vilja láta skína í. Kristinn gefur
þó í iskyn, að einu sinni hafi hún verið blómleg og borið
ávöxt. Har mun hann eiga við fornbókmentirnar, tslend-
ingasögurnar og fleiri rit, sem fræðimenn ýmsir, og þá
sérstaklega „kollegar" Kr. E. A., gera sér far um að rífa
sundur og setja saman á ýmsa lund og geta upp á höfund-
um að. Pað er vist sá aumasti atvinnuvegur, sem stund-
aður er í þessu landi, og áreiðanlega er hann ekki stund-
aður í þágu eða þökk alþýðunnar. Alþýða manna á islandi
hafir haft öll þau not, sem hægt er að liafa af Islendinga-
sögum, án þess að vita, hvar eða hvernig þær voru settar
saman eða hvað þeir hétu, sem skrifuðu þær. Og vitanlega
verður það heldur aldrei sagt með nokkurri vissu, þrátt
fyrri alt grufl og getspár sagnfræðinganna. Enda skiftir
slíkt engu máli.
En þaö hefir verið skrifað fleira í sveitunum en Islend-
ingasögurnar, þó þær séu óefað það glæsilegasta liók-
menta-afrek, sem unnið hefir verið í strjálbýlinu hér á landi.
Jafnvel á hinum myrkustu miðöldum Islands, tindir er-