Tímarit lögfræðinga - 01.09.1951, Síða 5

Niögjöld — Manngjöld
175
tölunni eftir því. Niðgjöld eru talin í silfri, sem breyta má
í lögaura eftir verðhlutfalli eyris silfurs og eyris lögaura, og
er auðvelt að breyta hundi’aði silfurs í lögaura eftir verð-
hlutfalli silfurs og þeirra, þegar leyst hefur verið úr því,
hvað hundrað silfurs merki. Gleggsta hugmynd um nið-
gjaldahæð og manngjalda sýnist mega fá með því að miða
við kýrverðtölu þeirra.
Silfurreikningur var þannig:
Mörk silfurs var 16 lóö eða 8 aurar, en í eyri voru 3
örtugar. Ríkisdalur er talinn sem næst jafngildi silfurlóðs
og því sem næst jafngildi hálfs silfureyris, auðvitað miðað
við skíi't silfur. Samkvæmt 5. sbr. 20. gr. myntlaga 23.
maí 1873 var ríkisdalur innleystur með 2 silfurkrónum,
sem vega 15. gr. silfui’s (þar af 80% hreint silfur). Ríkis-
dal hefur því rnátt reikna 15 grömm, og eyrir silfurs
verður þá 30 grömm. Samkvæmt því ætti að mega gera
möi’k silfurs 240 grömm. Ein silfui'króna er 7,5 grömm.
Reikningur þessi getur þó ekki verið nákvæmur. 1 fyrsta
lagi er ekki víst um silfurskírleikann. Það kann að hafa
verið nokkuð mismunandi að gæðum. 1 öðru lagi voru
myntir á miðöldum einnig mjög misgóðar. Og í þriðja lagi
er naumast fullvíst, hvað mörk silfurs hefur vegið. Sumir
(Schive, Macody Lund o. fl.) hafa talið hana hafa vegið
rúm 214, 215 eða 216 grömm. Ef hún hefur verið 216.
grömm (og silfureyrir þá 27 gr.), þá hefur hún verið y10
léttari en talið var hér að ofaix. Ólafur Lárusson (Skírnir
1948, bls. 67) telur 11 merkur silfui’s 2,75 kgr. eða 2750
gr., og verður mörkin þá 250 gr. (og eyrir þá rúmlega 31
gr.) eða y25 þyngri en út kemur, þegar reiknað er svo sem
hér var gert. En munur þessi skiptir litlu máli, er reikna
skal niðgjöld eða manngjöld, því að verðhlutfall silfur-
eyris og lögeyris verður ið sama og þar nxeð kýi-verðatala
þeirra. Munurinn kemur einungis fram, ef goldið var í
silfi’i. Ef möi’kin var t. d. 216. gi\, þá hefur verið goldin
V10 minni þungi en ef hún var 240 gr. Og ef mörkin var
250 gi\, þá hcfur þurft yss meiri þunga cn ef hún var
240 gr.