Tímarit lögfræðinga - 01.06.1958, Side 33

til að koma í veg fyrir, að sá, sem löglega er haldið, lcom-
ist undan. Þá telst ekki til brota á ákvæði þessu, þótt
mannsbani hljótist af löglegum aðgerðum, sem miða að
því, að bæla niður uppreisn (2. gr.).
2. Enginn maður skal sæta pyndingum, ómannlegri
eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, (3. gr.). Ákvæði
þetta er þvínær orði til orðs samhljóða 5. gr. mannrétt-
indayfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna.
3. Engum manni skal haldið i þrældómi eða þrælkun
og engum manni skal haldið í þvingunar- eða nauðungar-
vinnu. Hér til telst þó ekki vinna, sem krafizt er í venju-
legu fangelsi, lierþjónusta, eða þjónusta, sem krafizt er í
hennar stað, þjónusta, sem krafizt er vegna hættu- og
neyðarástands, né vinna og þjónusta, sem er þáttur i al-
mennum borgaraskyldum, (4. gr.). Ákvæði sáttmálans
um þetta efni eru mun fyllri en samsvarandi ákvæði mann-
réttindavfirlýsingar Sameinuðu þjóðanna. Hér er ekki ein-
ungis fjallað um þrældóm i hinni hefðbundnu merkingu,
heldur og þrældóm eða nauðungarvinnu, sem tiðkast í
einræðisríkjum nútímans.
4. Allir menn eiga rétt til frelsis og mannhelgi. Und-
antekningar frá þessu eru lögleg handtaka, varðhald eða
fangelsi, og eru ýtarlegar reglur um, hvenær heimilt sé
að beita slíkum aðgerðum. Þá eru og ákvæði um réttindi
liandtekins manns, svo sem að honum skuli án tafar skýrt
frá ástæðum til handtökunnar, liann skuli án tafar leidd-
ur fyrir dómara og rannsókn á máli hans skuli hefjast
innan sanngjarns tima. Ennfremur eigi handtekinn mað-
ur rétt á, að lögmæti frelsisskerðingar hans verði án tafar
borið undir dómstól til úrskurðar, enda skuli hann þegar
látinn laus, ef frelsisskerðingin telst ólögmæt. Á hann þá
rétt á bótum, (5. gr.). f grein þessari eru ákvæði um mann-
réttindi, sem fjallað er um i 3. gr. og 9. gr. yfirlýsingar
Sameinuðu þjóðanna, en hér eru þeim gerð miklu fyllri
og nákvæmari skil, þar sem ákveðið er hvenær liandtaka
og frelsissvipting er lögmæt, og um ýmis dýrmæt réttindi,
Tímarit lögfræöinga
79