Tímarit lögfræðinga - 01.08.1978, Síða 34

t.d. skaðabótaskyldu, en ákveða skaðabótafjárhæðir í niðurlagi dóms.
Þetta þekkjum við allir í sambandi við dóma út af líkamstjóni.
Ef dómkröfur eru í mörgum liðum, getur það verið til glöggvunar
og hægri verka að rita örstutta heildarmálavaxtalýsingu, en fjalla
síðan sérstaklega um hvern kröfulið fyrir sig með þeim málsástæð-
um, sem honum fylg'ja.
Þegar um gagnsakir eða framhaldssakir er að ræða fer það eftir
atvikum hverju sinni, hvort rétt er að afgreiða slík mál í heilu lagi,
eða hvorn þátt fyrir sig. Dómari verður að finna það út af reynslu
sinni og hyggjuviti, hvor aðferðin á betur við í hverju falli, því að
örðugt er að setja fram nokkra algilda reglu í þessu efni aðra en þá
að velja ávallt þá leiðina, sem gerir dóminn gleggri og skýrari.
Þegar málavextalýsingu eða dómi í heild er skipt niður í kafla,
er það ýmist gert með því að númera kaflana t.d. -, 1,1., 1,2., 2,,. 2,1.
o.s.frv., eða með því að gefa köflunum millifyrirságnir eða heiti,
t.d.: Málavaxtalýsing, vitnisburðir, málsástæður stefnanda, málsástæð-
ur stefnds, niðurstaða dómsins. Ég er vanur, að hafa síðari háttinn
á. Mér finnst millifyrirsagnir betur við hæfi í dómi en talnaraðir.
Þær eru langtum kaldhamraðri, en „orðið“ — fremur í ætt við verk-
fræði en lögfræði.
1 193. gr. einkamálalaganna eru talinn upp þau atriði, er greina
skal í dómi. Þetta er gert í ákveðinni röð í greininni, en það er ekki
þar með sagt, að dómari sé í dómi sínum bundinn af því að taka þessi
atriði fyrir í þeirri röð, sem þau eru upptalin í þessari lagagrein. Enda
er það svo, að þetta er ekki alltaf gert. Yfirleitt er kröfugerð og máls-
ástæður stefnanda tekin á undan kröfugerð og málsástæðum stefnds.
Þetta snýst þó við, þegar stefndur krefst frávísunar. Þá er kröfugerð-
ar hans og málsástæðna getið á undan kröfugerð stefnanda, enda má
þá segja, að í frávísunarþætti málsins hafi aðiljarnir skipt um hlut-
verk, stefndur er orðinn sækjandi og stefnandi kominn í vörnina.
Á sama hátt er það venja, að geta krafna á undan málavöxtum.
Þetta er þó ekki undantekningarlaus regla. í meiðyrðamálum og firma-
og vörumerkjamálum er málavaxtalýsingin iðulega tekin fram fyrir
kröfugerðina. Þessar venjur hafa myndast vegna þess, að þær gera
dóma gleggri yfirlestrar og skýrari.
Vitnisburðir:
Næst kem ég að afar mikilvægu atriði, þ.e. vitnisburðum og aðilja-
skýrslum. Hvað á að taka mikið af þessu upp í dómana? Eins lítið og
80