Tímarit lögfræðinga - 01.11.1981, Síða 7

Með hj úskapareign er átt við þær eignir, sem maki flytur í bú við
upphaf hjúskapar eða aflar síðar allt til slita fjárfélags. Arður af
slíkri eign og það, sem í stað hennar kemur, verður einnig hjúskapar-
eign.
Almenna reglan er sú, að maki hefur sérforræði yfir hjúskapar-
eign sinni.
Þessu sérforræði eru þó settar vissar takmarkanir vegna tillitsins
til hins makans eða fjölskyldunnar í heild, og lýsa þessar takmark-
anir sér í því, að krafist er samþykkis hins makans til sölu eða veð-
setningar á fasteign, sem fjölskyldan býr í eða er notuð við atvinnu-
rekstur beggja hjóna eða hins (Danmörk, Island, Noregur). 1 Sví-
þjóð og Finnlandi er krafist samþykkis um allar fasteignir.
Einnig er krafist samþykkis til sölu eða veðsetningar á lausafé, ef
það telst til búsgagna á sameiginlégu heimili hjónanna, til nauðsyn-
iegra vinnutækja hins eða er notað til þarfa barna.
Mismunandi reglur gilda um form samþykkis. I Danmörku og
Islandi er ekki krafist skriflegs samþykkis um fasteignir, en í hin-
um löndunum er þess krafist.
Þessar reglur, sem krefjast samþykkis maka til vissra ráðstafana,
eru félagslegar verndarreglur. Það er eðlilegt, að hjón hafi samráð
um ráðstafanir þessara eigna, sem skipta miklu máli fyrir fjölskyld-
una í heild. Það skiptir þann maka, sem ekki á eignina, miklu máli,
hvernig henni er ráðstafað, þar sem hann á hjúskaparrétt yfir henni
og búshlutakröfu við skipti.5
Skuldaábyrgðin
Aðalreglan er sú, að hvor maki um sig ber aðeins ábyrgð á þeim
skuldbindingum, sem á honum hvíla, en ekki ábyrgð á skuldum hins
makans.
Frá þessari aðalreglu eru frávik, þegar um er að ræða nauðsynleg
útgjöld vegna heimilisþarfa eða þarfa barnanna, og í Danmörku, Is-
landi og Noregi einnig vegna sérþarfa eiginkonu.
Þégar um þessi útgjöld er að ræða, skiptir ekki máli, hvort hjón-
anna stendur að samningnum, bæði hjónin verða sameiginlega ábyrg.
Þessi undantekning frá aðalreglunni um skuldaábyrgð á rót sína að
rekja til hagsmunalegrar samstöðu hjónanna, en reglan um sérþarf-
ir eiginkonunnar er ekki í samstöðu við það jafnræðissjónarmið sem
löggjöfin telst byggja á, og tekur mið af eldra fyrirkomulagi um hlut-
verkaskiptingu kynjanna.
121