Tímarit lögfræðinga - 01.11.1981, Blaðsíða 11

við skipti hefur að meginstefnu til verið bundinn við eigin hjúskap-
areignir, og er það oft ósanngjarnt gagnvart þeim maka, sem ekkert á.
I ofangreindum dómi höfðu hjón keypt sér hús og lagði maðurinn
einn fram fé og vinnu til kaupanna. Konan lagði ekkert til kaupanna,
en annaðist heimilið og þrjú lítil börn þeirra hjóna. Við skilnað krafð-
ist maðurinn þess að fá húsið útlagt sér, en Hæstiréttur hafnaði því.
Þrír dómarar töldu, að hjónin hefðu sameiginlega eignast húsið, og
yrði því að taka tillit til heimavinnandi maka. Tveir dómarar töldu,
að það væri bersýnilega ósanngjarnt, að maðurinn fengi húsið. Mikl-
ar umræður hafa orðið um þennan dóm, og er talið nokkuð óljóst,
hvaða afleiðingar hann hefur fyrir fjármál hjóna almennt.12 Er af-
leiðingin kannski sú, að allt, sem hjónin eignást í hjúskapnum, verði
sameign þeirra, þannig að bæði hjónin verði að standa að öllum samn-
ingum um hlutina? 1 hvaða hlutföllum á sameignin að vera? Á vinna
heimavinnandi maka enga þýðingu að hafa, ef fullkomið séreigna-
fyrirkomulág er á milli hjóna? Það hafa ekki enn fengist svör við
öllum þessum spurningum. Rétt er að benda á dóminn í NRT 1978:871,
þar sem skuldheimtumenn mannsins gerðu fjárnám í húsi og bíl, sem
var séreign konu skv. kaupmála. Maðurinn átti engar eignir, en hafði
hærri tekjur en konan. Hæstiréttur taldi, að meta yrði eignahlutföllin
í fasteign, sem keypt væri til sameiginlegs bústaðar fjölskyldunnar,
en ekki byggja eingöngu á formsástæðum við slíkt mat. Ef litið yrði
svo á, að húsið og bíllinn væru í sameign hjónanna, gætu skuld-
heimtumenn mannsins aðeins gert fjárnám í eignarhluta hans.
Þetta hefur verið túlkað á þá leið, að skuldheimtumenn konunnar
hefðu einnig orðið að virða meðeignarrétt mannsins.13
Á AÐ AFNEMA HELMINGASKIPTAREGLUNA?
Ég hef hér að framan drepið á aðalatriðin í lögunum um fjármál
hjóna og nefnt þær helstu breytingar, sem gerðar hafa verið á þeim.
Það, sem nú liggur fyrir, er að athuga, hvort tímabært sé að gera
frekari breytingar á lögunum, og þá sérstaklega, hvort rétt sé að
hverfa frá helmingaskiptareglunni og yfir í séreignarfyrirkomulag.
Eins og tekið var fram í innganginum, hefur þjóðfélagið tekið mikl-
um breytingum, frá því að lögin um fjármál hjóna voru sett fyrir
u.þ.b. 60 árum. Lögin voru stórt spor í jafnréttisátt, þar sem þau
byggðu á sérforræði og sérskuldaábyrgð hvors hjóna um sig. Heima-
vinnandi maki hefur þó ekki öðlast það sjálfstæði, sem reiknað var
með í lögunum, því að hann var sjaldnast í aðstöðu til að eignast nein-
125