Tímarit lögfræðinga - 01.11.1981, Síða 18

8% alh’a, sem búa saman, ógiftir (samkvæmt rannsókn sem gerð var
1977-78), í Noi-egi 5% (rannsókn gerð 1977), Svíþjóð 15% (rann-
sókn gerð 1974) og í Danmöi'ku 13% (rannsókn gerð 1978-9).21 Á
Islandi hefur ekki farið fi'am rannsókn á sambúð en nýjustu tölur úr
hágskýrslum benda til aukinnar sambúðar.22
Danska könnunin sýnir, að fjöldi sambúðarfólks hefur aukist mikið
sl. 5 ár (1974 voru 8% í sambúð) og að stór hópur hefur búið saman
í 5 ár eða lengur.
Norska könnunin sýnir, að óvígð sambúð er algengari meðal yngra
fólks en eldra og að tiltölulega rnikill fjöldi endar í hjúskap. Ástæður
þess að fólk gifti sig ekki, voru margvíslegar. Nokkuð stór hópur
talaði um reynsluhjúskap og aðrir vildu ekki gangast undir réttar-
áður búið saman ágift.24
Sænsk rannsókn sýnir, að 99% af þeirn, sem gifta sig í dag, hafa
áður búið saman ógift.24
Fjáimál sambúðarfólks
Aðah’eglan um fjármál fólks í óvígðri sarnbúð er sú, að sambúðar-
aðilar eru eins settir og tveir einstaklingar, þannig að fjárhagsmálefni
þeirra verður að leysa samkvæmt grundvallarreglum fjáraiunarétt-
ax'ins.
Því hefur verið hafnað, að hægt væri að beita hjúskaparlögunum
almennt með lögjöfnun um sambúðarfólk, og hafa dómstólai', a.m.k. í
Danmörku og Islandi, farið mjög varlega í að beita lögjöfnun, jafn-
vel um innbyrðis samband sambúðai'aðila. Um fjárskiptin gildir því
almennt sú regla, að hvor aðili tekur það, sem hann kom með í sam-
búðina og hefur eignast síðan. Ég mun síðar gei’a grein fyrir dómum
um fjárskipti vegna slita sambúðar.
Engin gagnkvæm framfæi'sluskylda er milli fólks í sambúð, og er
ekki hægt að úrskurða annan aðilann til að greiða hinum framfærslu-
eyri við slit sambúðar. Hins vegar hafa dómstólar dæmt sambúðar-
aðila bætur vegna missis framfæranda.25 Rétt er að benda á það í
þessu sambandi, að breyting hefur orðið á gi-eiðslu framfærslueyris
milli hjóna eftir lögskilnað á síðustu árum, og hefur dregið mjög úr
gi’eiðslu slíks framfærslueyris, a.m.k. ótímabundið. Á íslandi hefur
það alltaf verið alger undantekning, að framfærslueyrir sé úrskurð-
aður eftir lögskilnað.
1 Svíþjóð voi’u sett lög árið 1978 um „underháll till barn och frán-
skilda“.26 1 þeim lögum er tekið tillit til sambúðarfólks. Sambúðar-
aðili getur orðið framfærsluskyldur gagnvai’t barni hins, en það er
132