Tímarit lögfræðinga - 01.11.1981, Blaðsíða 19

þó skilyrði, að sambúðaraðilar eigi barn saman. Lögin felldu einnig
niður þá reglu, að framfærslueyrir falli sjálfkrafa niður, ef fram-
færsluþegi giftir sig aftur. Samkvæmt lögunum er það aðeins eitt af
þeim atriðum sem kemur til álita, þégar meta skal, hvort framfærsla
skuli niður falla, hvort aðili hafi gengið í nýjan hjúskap eða farið
í sambúð.27
Enginn lögerfðaréttur er milli fólks í óvígðri sambúð og þá ekki
heldur réttur til setu í óskiptu búi. Erfðaréttur milli sambúðarfólks
verður því að byggjast á erfðaskrá.
Eins og þjóðfélagið hefur þróast síðustu árin, er erfitt að fá yfirlit
yfir lagalega stöðu fjölskyldunnar, án þess að taka inn í myndina regl-
ur opinbers réttar, sérstaklega á sviði félágs- og tryggingarmála og
skattamála.
Þegar löggjafinn leggur ábyrgð á hjón, sem að öðrum kosti myndi
hvíla á hinu opinbera, hafa löggjafinn og dómstólar haft tilhneigingu
til að leggja slíkar skyldur jafnframt á sambúðarfólk. Um þetta er til
fjöldi dæma, t.d. úr almannatrýggingalögunum.
Það má segja, að félagsmálalöggjöfin hafi átt stóran þátt í að óvígð
sambúð hefur náð viðurkenningu og hefur hún bætt réttarstöðu fólks
í slíkri sambúð.
I íslenskum lögum um alþýðutryggingar frá 1943 kom fram sú
stefna, að sambúðarfólk skuli njóta sömu réttinda og hjón. Samkvæmt
51. gr, laga nr. 67/1971 um almannatrýggingar skal sambúðarfólk
njóta sama réttar og hjón til allra bóta almannatrygginga, ef báðir
aðilar eru ógiftir, sambúðin hefur staðið í 2 ár eða aðilar eiga barn
saman eða barn í vændum. Nýleg breyting á íslenskum lögum um
lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins (lög nr. 98/1980) kveður á um
það, að stjórn sjóðsins sé heimilt ef sjóðsfélagi andast og lætur ekki
eftir sig maka að greiða makalífeyri til sambúðaraðila sem hefur ann-
ast heimili hans um árabil fyrir andlát hans, þó ekki skemur en 5 ár,
eða þau eiga barn undir 18 ára aldri.
I íslenskum húsaleigulögum frá 1979 er ákvæði um rétt eftirlifandi
sambúðaraðila til að halda leigurétti. í dönskum leigulögum frá 1979
er sambúðaraðila, sem búið hefur með látnum leigjanda í a.m.k. 2 ár,
heimilt að halda leigunni áfram.
Árið 1973 voru sett lög í Svíþjóð um sameiginlegan bústað sam-
búðarfólks. Við slit sambúðar getur sá aðili, sem mesta þörf hefur
fyrir íbúðina, yfirtekið leigurétt hins, en það er gert að skilyrði, að
sambúðaraðilar eigi barn saman, ef ekki þá verða að koma til sérstakar
ástæður.
133