Tímarit lögfræðinga - 01.10.1985, Side 16

4.1. Verk samkvæmt I. kafla höfl.
Samkvæmt 1. málsgr. 1. gr. höfl. á höfundur að bókmenntaverki eða
listaverki eignarrétt á því með þeim takmörkunum, sem í lögunum
greinir.
Hugtakið verk í 1. gr. höfl. felur í sér skilyrði fyrir því, að framlög
á sviði bókmennta og lista njóti verndar höfundarréttar. 1 greinar-
gerð með frv. til höfl. segir, að hugtökin bókmenntaverk og listaverk
beri að skýra svo, að í verkinu eigi að koma fram andleg sköpun, sem
sé ný og sjálfstæð, a.m.k. að formi til. f greinafgerðinni er jafnframt
lögð áhersla á, að það sé tegund verksins, heimfærsla þess undir bók-
menntir eða tiltekna listgrein, sem mestu máli skipti, en ekki mat á
gæðum þess (Sjá nánar Alþt. 1971, A-deild, bls. 1276-1277).
Á síðari árum hafa fræðimenn lagt áherslu á, að það séu einkum
tvö atriði, sem máli skipti við úrlausn þess, hvort tiltekið framlag á
sviði bókmennta eða lista nái því að geta talist verk. I fyrsta lagi þurfi
að liggja fyrir árangur andlegrar sköpunar og í öðru lagi verði sá
árangur að bera vott um einstaklingsbundin höfundareinkenni. Gera
verði lágmarkskröfur um sérkenni, sjálfstæði eða frumleik. Magn,
gæði, búningur eða markmið skipti hinsvegar ekki máli. Um nánari
útfærslu hafa komið fram margs konar tilbrigði. Þannig hefur verk
t.d. verið skýrt á þá leið, að það sé framlag, sem í raun sé óhugsandi að
tveir menn hefðu leyst af hendi óháð hvor öðrum. (Bergström: Láro-
bok i upphovsrátt, bls. 17).
Hugmynd að baki verki eða kveikja þess nýtur ekki sem slík vernd-
ar höfl. Verndin takmarkast við efni verks í einstaklingsbundinni mót-
un þess. Hins vegar nær vernd verks til annarra gerða (ytra búnings)
en verkið var í frá hendi höfundar. Höfundur skáldsögu nýtur vernd-
ar um verk sitt, þótt skáldsagan sé færð í leikritsbúning.
Fyrir íslenskum dómstólum hefur komið til álita, hvort um verk sé
að ræða eða ekki.
í máli nokkru voru atvik þau, að G liafði búið nokkur fornrit undir prentun
fyrir bókaverslun. Kom þar til álita, hvort við það starf liefði stofnast höfundar-
réttur til handa G. Bækurnar voru prentaðar eftir eldri prentuðum útgáfum sömu
rita. Réð G þvi, hvaða eldri útgáfur voru lagðar til grundvallar, las prófarkir og
samdi nafnaskrá. Þetta starf hans, að því er varðaði meginmál ritanna og nafna-
skrár, var ekki þess eðlis, að það skapaði honum höfundarrétt. G hafði og látið
visnaskýringar fylgja ritunum. Voru þær að mestu teknar upp eftir eldri prent-
uðum útgáfum, en sjálfur hafði G þó gert nokkrar nýjar skýringar. Þar sem skýr-
ingar stóðu í nánu sambandi við meginmálið og ekki kvað mikið að þeim, sköp-
uðu þær G ekki höfundarrétt. Um formála að ritunum gegndi liins vegar öðru
máli. Þeir urðu allir að teljast sjálfstætt, frumsamið verk G. Hrd. 21.353.
í máli var deilt um liöfundarrétt vegna útgáfu korts af íslandi fyrir ferðamenn,
86