Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Blaðsíða 13

Glöggt dæmi um mismunandi afleiðingar skorts á sönnunargögnum er að
finna í HRD 1983 1826, D3, 62. Þar var dæmt um kröfu pilts, sem krafðist bóta
úr hendi vinnufélaga síns og atvinnurekanda þeirra. Pilturinn slasaðist í vinnu
við affermingu skips, er flutti efni, sem líklega var brennt kalk.
Um þátt samverkamanns tjónþola segir svo í dóminum: „Þegar virt er, hvernig sönnunarbyrði
horfir hér við, og svo hitt, hve sönnunargögn eru ótraust og af skornum skammti, þykir ekki
verða fullyrt, að aðaláfrýjandinn [samverkamaðurinn] ... hafi valdið gagnáfrýjandanum
[tjónþola] heilsutjóni því, sem um ræðir í málinu. meðsaknæmum hætti." Var samverkamaður-
inn því sýknaður af bótakröfu. Um ábyrgð atvinnurekandans segir hins vegar: „Af hálfu ...
Eimskipafélags fslands h/f var ekki hlutast til um opinbera rannsókn á orsökum slyssins ... Má
ætla, að sú vanræksla valdi því, hversu mjög skortir á fullnægjandi vitneskju um málsatvik.
Verður ... Eimskipafélag fslands h/f að bera hallann af því. Eins og málið hefur verið búið í
hendur dómstóla, er ekki unnt að útiloka, að efnið, sem slysinu olli, hafi verið svo viðsjárvert,
að aðvara hefði átt verkamenn og viðhafa sérstaka aðgæslu við uppskipun, þannig að verkstjórn
hafi af þeim sökum verið áfátt og leiðbeiningar til verkamanna ónógar, en þeir voru að hluta til
reynslulitlir unglingar.“ Að svo vöxnu máli var bótaábyrgð lögð á atvinnurekandann.
Um samverkamann tjónþola átti við meginreglan um sönnunarbyrði. Hins
vegar var vikið frá meginreglunni, þegar dæmt var um ábyrgð atvinnurekand-
ans, af því að hann hafði ekki hlutast til um opinbera rannsókn strax eftir að
slysið bar að höndum.
Fyrir kemur, að skýrsla tjónþola um atvik að vinnuslysi er alveg lögð til
grundvallar dómi, sbr. t.d. HRD 1962 335. Hér má og benda á HRD 1961, 888. í
þessum dómum er sönnunarbyrði lögð á þann málsaðila, sem ábyrgð ber á að
sönnunargagn fór forgörðum eða hefur með skeytingarleysi valdið því að eigi fór
fram lögboðin rannsókn, sem líkur eru til að hefði veitt frekari vitneskju um
málsatvik.
Sé mál hins vegar nægilega upplýst, þrátt fyrir það að vinnuveitandi hafi í
upphafi vanrækt skyldu til að láta rannsaka slys, hefur vanræksla hans í því efni
engin áhrif á bótaskyldu, sbr. HRD 1970 334 og HRD 1971 907.
Sama máli gegnir í öðrum tilvikum, þegar málsaðili hefur vanrækt lögmælta
skýrslugerð eða ekki sinnt lagaskyldu til að láta fara fram opinbera skoðun eða
eftirlit, sbr. t.d. HRD 1976 839, héraðsdóminn og HRD 1943 35, ÍD 259.
í fyrrnefnda dóminum var leitt í ljós, að stjórnendur minkabúa höfðu ekki
haldið nægar skýrslur um fjölda dýra í búunum, eins og skylt var samkvæmt
lögum. Var því ekki unnt að staðreyna, hvort eitthvað vantaði á þann fjölda
dýra, sem átti að vera í búum þessum. Eigendur minkabúanna voru dæmdir til
að greiða tjón, sem aliminkur olli, er hann drap hænur bónda eins í grenndinni.
Eigi varð sannað hvaðan aliminkurinn kom, en langlíklegast var, að hann hafi
sloppið frá öðru hvoru búinu. Vafi um sönnunaratriði var því metinn eigendum
minkabúanna í óhag, af því að þeim stóð nær að tryggja sér sönnun um það, sem
hér skiptir máli.
11