Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Síða 29

Ákvæði 1. mgr. 24. gr. stjórnarskrárinnar heimili ekki að þessar meginreglur
verði gerðar undanþægar. Ef fella eigi úr gildi stjórnskipulega vernd ákvæða um
grundvallarmannréttindi verði í stað þeirra að koma fyrirmæli um mannrétt-
indavernd að öllu verulegu jafngild henni, bæði að efnisinntaki ogí framkvæmd.
Samkvæmt skilningi Stjórnlagadómsins felst í stjórnskipun Evrópubandalagsins
mannréttindavernd í framkvæmd sem að öllu verulegu jafngildir mannréttinda-
ákvæðum stjórnarskrárinnar, bæði hvað varðar grundvallarhugmyndir og efnis-
inntak.
Á meðan Evrópubandalagið, og einkum dómaframkvæmd Dómstóls Evrópubandalagsins,
veita almennt virka mannréttindavernd gagnvart eigin stjórnvöldum. og sérstaklega meðan þau
tryggja almennt inntak mannréttinda, þannig að þessi vernd jafngildir afdráttarlausri mannrétt-
indavernd stjórnarskrárinnar, mun Stjórnlagadómurinn ekki beita dómsvaldi sínu gegn beit-
ingu afleidds bandalagsréttar fyrir þýskum stjórnvöldum og dómstólum á fullveldissviði
Sambandslýðveldisins og ekki endurskoða fyrirmæli Bandalagsins á grundvelli mannréttinda-
fyrirmæla stjórnarskrárinnar. Málskot til Dómstólsins samkvæmt 1. mgr. 100. gr. stjórnarskrár-
innar, sem miða að því að fá þessum fyrirmælum hnekkt, verða þannig ekki heimil.
Með þessu hefur Stjórnlagadómurinn viðurkennt Dómstól Evrópubandalags-
inssem lögmætan dómstól í skilningi 2. ml. 1. mgr. 101. gr. stjórnarskrárinnar og
afsalað sér lögsögu að sama skapi í hendur honum. Stjórnlagadómurinn leysir
ekki úr ágreiningi varðandi mörk innlends stjórnskipunarréttar og bandalags-
réttar á grundvelli efnisréttar heldur á réttarfarsgrundvelli. Þetta sýnist rökrétt
þegar réttarvernd, sambærileg þeirri sem stjórnarskrá okkar veitir, er tryggð
með réttarfarsreglum. Raunar kemur í ljós, þegar borin eru saman fyrirmæli
Evrópubandalagsins og ákvæði þýsku stjórnarskrárinnar um mannréttindi, að
ekki er sjálfgefið að bandalagsreglurnar séu sambærilegar við þær þýsku. Hvað
sem öðru líður ber þó að líta til þess að Dómstóllinn er mjög mannréttindasinn-
aður eins og Stjórnlagadómurinn hefur líka lagt áherslu á. Dómstóllinn hefur
ætíð beitt viðmiðum sem koma heim við mannréttindaákvæði stjórnlaga aðildar-
ríkjanna þegar hann hefur lagt mat á afleidda löggjöf Bandalagsins. Samt sem
áður hefur afstaða Stjórnlagadómsins verið umdeild meðal þýskra lagamanna,
bæði fyrr og síðar. Sú réttarfarsúrlausn sem Dómstóllinn valdi í Solange II
málinu takmarkast nefnilega við að ekki komi fram neinir verulegir efnisann-
markar.'" Þar sem slíkir annmarkar eru fyrir hendi er frekari þróun dómafram-
kvæmdar æskileg, en að öllu samanlögðu virðist samband bandalagsréttar og
þýsks stjórnskipunarréttar langt í frá fulljóst enn."
Umræðunum um forgangsröð bandalagsréttar og landsréttar er heldur ekki
alveg lokið. Samstaða er einungis um það að þau fyrirmæli bandalagsréttar sem
hafi bein áhrif í aðildarríkjunum gangi fyrir landslögum, ef reglum af þessum
10 Schulz, NJW 1990, 941 (944)
11 Schulz, s. 946
27