Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Blaðsíða 14

Síðarnefndi dómurinn fjallar um bætur eftir tvo menn, sem drukknuðu með
uppskipunarbáti, er sökk, þegar verið var að draga hann milli Þorlákshafnar og
Eyrarbakka. Eigandi uppskipunarbátsins var dæmdur bótaskyldur. Slysið bar
þannig að höndum, að dómendur töldu ótvírætt, að báturinn hefði ekki verið
hæfur til ferðar þessarar. Mátti rekja orsakir slyssins til þess. Hins vegar varð
ekkert sannað um sök bátsverja eða hvað hefði gefið sig í bátnum, en nokkrum
mánuðum fyrir slysið gerðu starfsmenn eiganda bátsins við hann til bráðabirgða.
Tekið er fram í dómi, að báturinn hafi ekki verið skoðaður eftir bráðabirgðavið-
gerðina, eins og lög stóðu til. Skýra má dóm þennan á fleiri en einn veg, en ekki
fer á milli mála, að eigandinn bar halla af skorti á sönnun, af því að hann
vanrækti að færa bátinn til skoðunar eftir viðgerð. Sbr. hins vegar HRD 1962
605, ÍD 259. Þar var krafist dánarbóta eftir skipverja, sem fórst með vélbát, er
sökk með allri áhöfn. Sýknað var vegna skorts á sönnun.
5.2 Sönnun um orsakatengsl
Eins og tekið var fram hér í upphafi, verður tjónþoli að sanna, að tjón hans
verði rakið til hegðunar, sem stefndi ber ábyrgð á eftir skaðabótareglum. í þessu
felst, að ekki nægir að sanna sök á stefnda (eða önnur atvik, sem eru grundvöllur
bótaskyldu), heldur verður einnig að sanna að orsakatengsl séu milli bótagrund-
vallar og tjóns.
Fyrir kemur. að vikið er frá þessari reglu, þannig að ekki er krafist ótvíræðrar
sönnunar um orsakatengsl. Er það einkum gert, þegar sök er sönnuð (eða atvik,
sem valda bótaskyldu án sakar) og líkur benda til að tjónið sé afleiðing sakar
(eða atvika, er varða hlutlægri bótaábyrgð), þótt ekki verði það fullkomlega
sannað. I þessum tilvikum er fremur um það að ræða að slakað sé á kröfum um
sönnun fyrir orsakatengslum heldur en að sönnunarbyrði um þau sé snúið við,
sbr. HRD 1969 117, D1 114, þar sem húseigandi var dæmdur bótaskyldur vegna
skemmda, er urðu á bifreið, þegar þakhluti fauk af húsinu. Festingum þakviða
var áfátt og braut sá vanbúnaður í bága við byggingarsamþykkt. í dómi segir, að
miða verði við, að fok þaksins hafi átt rót sína að rekja til nefnds vanbúnaðar.
Um ábyrgð, sem að nokkru leyti styðst við hlutlæg sjónarmið sjá HRD 1974 977,
D2 71. 1 dómi þessum þótti sannað, að á sódavatnsflösku var veikur blettur.
Flaskan sprakk og olli slysi. Sagt í dómi, að eigi hafi verið leitt í ljós, að slysið
stafaði af annarri orsök en veikleika flöskuglersins.
Almennt er talið, að því stórfelldari sem sökin er, þeim mun meiri ástæða sé til
að draga úr kröfum um sönnun fyrir orsakatengslum.17
Hér má nefna HRD 1981 496 um vinnuslys við fjölbýlishús, sem byggingarfé-
lag eitt hafði í smíðum. Báðir stefndu voru dæmdir bótaskyldir, þótt full sönnun
lægi aðeins fyrir um orsakatengsl að því er varðar annan stefndu. Málsatvik voru
17 Sbr. Ussing, 202, Vinding Kruse. 501 og von Eyben. 102.
12