Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Blaðsíða 44

mennt eru viðhafðar í dómstólum aðildarríkjanna felst í því að dómstóllinn
leitast við að túlka lagareglur með hliðsjón af því markmiði sem stefnt er að með
Evrópubandalaginu. Astæðan er einkum sú að Rómarsamningurinn hefur að
geyma mjög umfangsmikla áætlun. Áætlunin er sett fram sem stefnuyfirlýsing
eða með mjög almennum orðum, sem gefa töluvert svigrúm við túlkun, þar sem
lokatakmarkið er sameiginlegt markaðssvæði með sem minnstum hindrunum í
vegi launþega og atvinnurekenda og í vegi fyrir vöruviðskiptum, þjónustu og
fjármagnsflutningi. Segja má að ekki sé óeðlilegt að Dómstóllinn túlki réttar-
reglurnar með hliðsjón af þessum markmiðum.
Af þessu leiðir að Dómstóllinn er kannski ekki jafn trúr orðalagi einstakra
réttarheimilda og vanalegt er hjá dómstólum aðildarríkjanna. í sumum tilvikum
má jafnvel segja að litið hafi verið framhjá því sem sagt er berum orðum, en
tilgangurinn með Evrópubandalaginu látinn ráða túlkuninni.15 Hæpið verður að
telja að dómstólar gætu almennt leyft sér að taka upp túlkunarreglur sem þessar
nema þeim hafi verið komið á fót við þær aðstæður sem Dómstóllinn varð til,
þ.e. við það að nýtt réttarkerfi var skapað sem ekki átti sér neina hliðstæðu.
Margir fræðimenn hafa gagnrýnt Dómstólinn fyrir túlkunaraðferðir hans og
talið hann ganga of langt í því að túlka réttarreglurnar í samræmi við þau
markmið sem stefnt er að með Evrópubandalaginu.16
10. LOKAORÐ
Eins og sagt var í upphafi hefur hér aðeins verið stiklað á stóru um Dómstól
Evrópubandalagsins. Reynt hefur verið að gera grein fyrir helstu málaflokkum
sem fyrir Dómstólinn geta komið, starfsemi hans og uppbyggingu almennt.
Dómstóllinn hefur í raun gegnt veigameira hlutverki við sameiningu Evrópu en
margan grunar og víst er að við gerð stofnsamninga Evrópubandalagsins óraði
þá sem að þeim stóðu ekki fyrir því hve stóru hlutverki Dómstóllinn ætti eftir að
gegna í þeirri þróun.
Eg vil sérstaklega benda á það að lokum að sá málaflokkur sem kemur til með
að skipta íslenska lögfræðinga mestu máli við hugsanlega tilkomu Evrópsks
efnahagssvæðis eru hinir svokölluðu forúrskurðir. Með tilkomu sambærilegs
kerfis á hinu Evrópska efnahagssvæði og gildir hjá Evrópubandalaginu, munu
íslenskir dómstólar væntanlega ýmist verða skyldir eða hafa heimild til að óska
eftir túlkun sameiginlegs alþjóðadómstóls á hinum sameiginlega rétti Evrópska
efnahagssvæðisins. Dómstólar hér á landi myndu síðan væntanlega verða að
einhverju leyti bundnir af niðurstöðu þessa alþjóðadómstóls. Með slíku fyrir-
komulagi væri vissulega um að ræða grundavallarbreytingu á íslensku réttarfari.
15 Eitt skýrasta dæmið um þetta er mál nr. 294/83, Partie Ecologiste „Les Verts“ gegn Evrópska
þinginu.
16 Einna harðast hefur prófessor Hartley gagnrýnt dómstólinn, sjá nánar bls. 76-77 og 254-261.
42