Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Blaðsíða 20

og lætur stefnda bera halla af því að honum tekst ekki að sanna, að tjónið verði
hvorki rakið til sakar hans né manna, sem hann ber ábyrgð á. Þegar sönnun
brestur um þetta, fellur bótaskylda á stefnda hvor leiðin sem farin er.
5.7 Sönnunarbyrði um fjárhæð tjóns
Sönnunarbyrði fyrir fjárhæð tjóns hvílir, svo sem fyrr greinir, að jafnaði á
tjónþola. Leggi hann ekki fram fullgild sönnunargögn fyrir tjóni því, sem hann
telur sig hafa orðið fyrir, er meginreglan sú, að krafa hans verður ekki tekin til
greina, sbr. t.d. HRD 1983 1297.25 Oft er ógerlegt að afla öruggrar sönnunar um
hversu mikið tjón hefur hlotist af háttsemi þeirri, sem skaðabótakrafa stofnast
af. Fyllstu kröfur um sönnun verða þá ekki gerðar.26 Ekki er unnt að gefa
almenna reglu um hversu miklar kröfur verði að gera til tjónþola um sönnun,
þegar svo stendur á, en sem dæmi má nefna HRD 1978 782, D2 128 og HRD
1986 742, er nánar verður getið síðar. í báðum þessum dómum voru bætur
dæmdar að álitum, enda var aðstaða til að færa sönnur um fjárhæð tjóns
sérstaklega erfið.
f fyrrnefndum dómi (HRD 1978 782), sem varðar ólögmæta afturköllun loftferðaleyfis, segir
m.a. svo: „Mjög skortir á, að gagnáfrýjandi hafi gert ljósa grein fyrir áætlunum sínum um
loftferðastarfsemi eftir 1. desember 1970 ... I'að er þó samróma álit undirmatsmanna,
yfirmatsmanna og héraðsdóms, sem skipaður var sérfróðum samdómendum. að afturköllun
Ieyfisins ... hafi valdið gagnáfrýjanda nokkru fjárhagstjóni.“ Síðar í dóminum segir, að eins og
málinu sé háttað, þyki mega ákveða að álitum það tjón, sem gagnáfrýjandi hafi beðið.
Ef sönnunargögn um tjónið sjálft hafa farið forgörðum vegna atvika, sem
tjónþoli ber ábyrgð á, verður hann almennt að bera halla af því. Stundum veita
gögn málsins þó einhverjar upplýsingar, sem unnt er að nota til að áætla fjárhæð
tjóns. Þá getur verið rétt að dæma nokkrar bætur, en við ákvörðun fjárhæðar
þeirra yrði litið til þess, að tjónþoli ber ábyrgð á því að fullnægjandi upplýsingar
liggja ekki fyrir. Oft myndi tjónþoli þó verða talinn hafa fyrirgert öllum
bótarétti. Til dæmis um mál, þar sem tjónþoli hefur vanrækt að afla gagna um
tjón, má nefna HRD 1985 116, sem varðar skemmdir, er urðu á bifreið, sem
starfsmenn Akranesbæjar höfðu tekið í vörslu sína. í dómi þessum er tekið fram,
að tjónþoli hafi ekki látið meta skemmdir á bifreið sinni. Var fjárhæð bóta því
ákveðin á grundvelli lýsingar vitna á skemmdunum, svo og öðrum gögnum, sem
fyrir lágu.
Beri hinn bótaskyldi hins vegar ábyrgð á því að sönnunargögn um sjálft tjónið
hafa spillst eða eyðilagst, eru fullar bætur dæmdar á grundvelli áætlunar um
fjárhæð tjóns, sbr. t.d. HRD 1974 96, HRD 1980 1920, HRD 1982 902 (öll málin
25 Hafi ekki verið gætt réttra aðferða við mat getur það leitt til réttarspjalla fyrir tjónþola, sbr. t.d. H
1947, 40 og H 1970, 1044. Um formgalla á mati verður að vísa til rita um réttarfar.
26 Sjá nánar Vinding Krusc, 352 og Ussing, bls. 202.
18