Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Blaðsíða 36

Vegna þess rúms sem mér er afmarkað gefst aðeins færi á að stikla á stóru um
jafn viðamikið efni og dómstól þennan. Ekki er tími til að kafa ofan í einstök
atriði sem snerta Dómstólinn, heldur verður reynt að gefa heildarmynd af
starfsemi hans, skipulagi og uppbyggingu, og því farið um víðan völl, og nokkuð
geyst á köflum.
2. EÐLI
Dómstóll Evrópubandalagsins er alþjóðadómstóll sem hefur þó ákaflega
mikla sérstöðu miðað við aðra alþjóðadómstóla eins og t.d. Haagdómstólinn og
Mannréttindadómstól Evrópu. Sérstaða Dómstólsins felst í því að valdsvið hans
er mun víðtækara en áður eru dæmi um í þjóðréttarsamningum. Þannig svipar
Dómstólnum í starfsemi sinni stundum til stjórnlagadómstóls, stundum til
stjórnsýsludómstóls, stundum dæmir hann í venjulegum einkamálum, og með
nokkrum rétti má segja að hann dæmi í vissum tilvikum í sakamálum og ákveði
refsikennd viðurlög. Auk þessa starfar Dómstóllinn stundum eins og hefðbund-
inn milliríkjadómstóll.1
Þegar eðli Dómstóls Evrópubandalagsins er skoðað ber ávallt að hafa í huga
að lögmætisreglan er grundvallarregla í evrópubandalagsrétti (hér eftir einnig
nefndur bandalagsréttur).2 3 Þess vegna hefur Dómstóllinn einungis lögsögu í
þeim málum sem kveðið er á um í bandalagsréttinum sjálfum eða annarri
lögmætri heimild, eins og t.d. þjóðréttarsamningi og dómsvald hans nær ekki
lengra en heimildir þessar kveða á um.1
3. HLUTVERK
Evrópubandalagsréttur er rétthærri en réttur aðildarríkja Evrópubandalags-
ins, og einstaklingar og lögaðilar geta undir vissum kringumstæðum borið fyrir
sig bandalagsréttinn til sóknar og varnar í dómsmálum fyrir dómstólum
aðildarríkjanna.4 Hætt er við að lítið samræmi hefði orðið í lagaframkvæmd ef
hún hefði verið eftirlátin dómstólum aðildarríkjanna eingöngu. En hlutverk
Dómstólsins er ekki aðeins að sjá til þess að samræmi sé í lagaframkvæmd í
aðildarríkjunum. Hann hefur einnig það hlutverk að sjá til þess að stofnanir
Evrópubandalagsins og einstök aðildarríki þess haldi sig að Iögum bandalags-
ins.5
1 Sjá m.a. Lasok og Bridge bls. 25S.
2 Sjá m.a. Gulmann og Hagel-Sörensen bls. 40-42.
3 Sjá nánar Lasok og Bridge bls. 257.
4 Sjá ítarlega umfjöllun hjá Kapteyn og Verloren Van Themaat bls. 40-45.
5 Sjá m.a. Stefán Má Stefánsson bls. 31-35.
34