Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Page 42

mál eru höfðuð gegn þeirri stofnun Evrópubandalagsins sem við á í hverju
tilviki. Málsóknarrétt eiga aðildarríki Evrópubandalagsins, önnur stofnun
bandalagsins en sú sem í hlut á og einstaklingar og lögaðilar sem eiga lögvarða
hagsmuni. Málsóknarrétti einstaklinga og lögaðila eru þó sett mjög þröng
takmörk. í ógildingar- og aðgerðarleysismálum getur Dómstóllinn aðeins metið
ákvörðun ógilda eða lagt fyrir stofnun Evrópubandalagsins að taka ákvörðun.
Hann hefur hins vegar ekki ótakmarkaða endurskoðunarheimild í þessum
málum, og getur því ekki tekið ákvörðun fyrir stofnun Evrópubandalagsins eða
breytt ákvörðun sem þegar hefur verið tekin.
I málum þar sem Dómstóllinn hefur ótakmarkaða endurskoðunarheimild,
getur hann ekki aðeins prófað lögmæti tiltekinnar ákvörðunar, heldur hefur
hann einnig heimild til að setja aðra ákvörðun í staðinn og eftir atvikum heimild
til að ákveða skaðabætur. I slíkum tilvikum hefur Dómstóllinn einnig heimild til
að meta gildi ákvörðunar út frá fleiri rökum en tilteknum lagasjónarmiðum, t.d.
með hliðsjón af sanngirni, hvort ákvörðun er grundvölluð á réttmætu mati,
hvort ákvörðun geti þjónað þeim tilgangi sem henni er ætlað og hvort í henni
felist þungbærari skyldur en efni stóðu til, ásamt fleiri atriðum.
Mikilvægustu málaflokkarnir þar sem Dómstóllinn hefur ótakmarkaða end-
urskoðunarheimild eru mál út af skaðabótum utan samninga, mál um viðurlög
sem lögð hafa verið á með heimild í reglugerð, svokölluð starfsmannamál og
gerðardómsmál.
Skaðabótamál geta bæði aðildarríki Evrópubandalagsins, einstaklingar og
lögaðilar höfðað geti þeir sannað að þeir hafi orðið fyrir tjóni vegna réttarbrota
stofnana bandalagsins eða starfsmanna þeirra við framkvæmd skyldustarfa.
Mál um viðurlög eru mál sem höfðuð eru til ógildingar eða breytingar á
sektum eða févíti sem lögð hafa verið á einstaklinga eða lögaðila með heimild í
reglugerð vegna brota þeirra á evrópubandalagsrétti. Stofnunum Evrópubanda-
lagsins eru oft veittar slíkar sektarheimildir í reglugerðum. Algengar eru t.d.
heimildir til handa framkvæmdastjórninni til að sekta einstaklinga og lögaðila
vegna brota á samkeppnisreglum. Sektarákvörðunum framkvæmdastjórnarinn-
ar mætti fá hnekkt í sérstöku máli gegn henni og myndi þá Dómstóllinn bæði
meta hvort sóknaraðili hefði brotið gegn samkeppnisreglunum og réttmæti
sektarákvörðunarinnar.
Starfsmannamál eru mjög mörg og hafa tekið mikinn tíma fyrir dómstólnum.
Nú eru starfsmannamál dæmd af Undirréttinum. Sjaldgæft er að starfsmanna-
mál veki almennan áhuga fræðimanna. Þó geta málsatvik í slíkum málum verið
áhugaverð í einstökum tilvikum.
Starfsmenn stofnana Evrópubandalagsins höfða oft mál vegna þess að þeim
hefur verið neitað um stöðuhækkun eða einhver ákveðin fríðindi. Athyglisvert
er að umsækjendur, sem synjað hefur verið um stöðu hjá Evrópubandalaginu,
40