Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Síða 15

þekkingu og rækta siðferðilegar dyggðir lögreglunnar. Þannig verður áreiðan-
lega betur tryggt að lögreglan taki fullt tillit til réttaröryggis borgaranna þegar
hún beitir heimildum sínum til aðgerða heldur en með formreglum um
yfirheyrslur.
Hljóðritun yfirheyrslu og/eða upptaka yfirheyrslu á myndband eru trúlega
bestu aðferðirnar til að tryggja sönnur á hvernig yfirheyrsla fór fram og hvað þá
var sagt. í 1. mgr. 72. gr. laga nr. 19, 1991 er rannsóknara heimilað, með
nokkrum semingi, að hljóðrita skýrslur og taka skýrslugjöf upp á myndband,
þ.e. „Ef sérstaklega stendur á ...“, eins og segir í 2. málslið málsgreinarinnar.
Reyndar virðist texti málsliðarins ekki að öllu leyti í samræmi við ummæli í
greinargerð eins og hér má sjá:
2. málsliður 1. mgr. 72. gr.: „Ef sérstaklega stendur á, svo sem við yfirheyrslu barns,
er rannsóknara þó heimilt að hljóðrita skýrslu vitnis eða taka skýrslugjöf upp á
myndband.“
Samkvæmt orðanna hljóðan virðist heimildin einskorðuð við hljóðritun skýrslu
vitnis.
Ummæli í greinargerð: „Skýrslu sakbornings eða vitnis má þó, ef sérstaklega stendur
á, hljóðrita eða taka upp á myndband.“
Að ákvæðið um hljóðritun og myndbandstöku á skýrslugjöf er í sömu
lagagrein og ákvæðið um votta sýnir eitt út af fyrir sig að tengsl eru á milli
ákvæðanna og ætti því að endurskoða þau í samhengi.
6. UM AÐFINNSLUR DÓMENDA
Tilskipun 3. júní 1796IX. kafli um tilhlýðilega og greiða dómgæzlu var einn af
hornsteinum refsiréttarfarsins þar til hún var numin úr gildi með lögum nr. 27,5.
mars 1951 um meðferð opinberra mála ásamt ýmsum lagafyrirmælum sem
refsiréttarfarið byggðist á. í inngangi tilskipunarinnar (IX. kafla) sem geymir
fyrirmæli um það, hvernig reka skuli mál út af misgerningum og glæpum sagði:
„Réttlætið og tilgangur hegningarlaganna útheimtir, að meðferð sakamála sé svo
óbrotin og dómgæzlan svo greið, sem framast er unnt, en þó svo, að hin fyllsta trygging
sé fyrir því, að málin verði nægilega prófuð, svo að glæpamenn sleppi eigi undan þeirri
hegning, er þeir hafa til unnið, og eigi sé á hinn bóginn hætt við því, að saklausir séu
ranglega hafðir fyrir sök.“
Héraðsdómurum bar að taka mál til frumrannsóknar að eigin frumkvæði og
þeir höfðu veg og vanda af allri meðferð málsins, sbr. tilskipun um skyldur
undirdómara í lögreglumálum 8. mars 1799 (Tilskipunin var ekki birt hér á
landi, en eftir henni farið segir í lagasafni 1945). í tilskipuninni segir svo:
9