Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Síða 52

veðskuldar. Veðskuldabréfið lenti í vanskilum og gjaldfelldi handhafinn eftir-
stöðvarnar og beiddist uppboðs á eigninni. Tilkynningum um gjaldfellingu
beindi handhafinn einvörðungu að upphaflegum skuldara bréfsins, og í eftirfar-
andi uppboðsmáli var ágreiningur með uppboðsbeiðanda og uppboðsþolum um
það, hvort nægjanlegt hefði verið að haga tilkynningum með þeim hætti. Meiri
hluti Hæstaréttar synjaði um framgang uppboðsins með þeim rökum, að
kaupandi fasteignar, sem í þinglýstum kaupsamningi eða afsali tæki að sér
greiðslu áhvílandi veðskuldar, yrði við kaupin eigi aðeins veðþoli heldur einnig
samskuldari að veðskuldinni. Kemur fram í dómsatkvæði þessu berum orðum
túlkun á dómi Hæstaréttar í Hrd. 1936 294, og er af meiri hlutanum með öllu
horfið frá því sjónarmiði, sem e.t.v. kann að hafa legið til grundvallar
niðurstöðunni í Hrd. 1981 1040. Atvik málsins voru nánar þessi:
Elsa S. Lorange gaf út veðskuldabréf til handhafa þann 30. október 1978, og var
Benedikt Valgeirsson eigandi bréfsins. Af bréfinu skyldi greiðast árlega, og var fyrsti
gjalddagi þess 15. ntaí 1979. Bréfið var tryggt með veði í fasteign Elsu.
Þann 13. desember 1978 afsalaði Elsa fasteignini til Olafar Magnúsdóttur, og var því
afsali þingiýst 18. desember 1978 og daginn eftir var veðskuldabréfinu þinglýst. í
afsalinu frá Elsu til Ólafar tók Ólöf að sér greiðslu hinnar fyrrnefndu veðskuldar. Síðan
fékk Sigríður Skúladóttir afsal frá Ólöfu fyrir eigninni að undangengnum kaupsamn-
ingi, og var það afsal gert 28. október 1980, en þinglýst þann 2. janúar 1981.
Þann 5. maí 1980 sendi Búnaðarbanki íslands, sem hafði bréfið til innheimtu, Elsu
tilkynningu um greiðslu veðskuldarinnar hinn 15. maí 1980, en greiðslufall varð þann
dag. Þann 8. júlí 1980 sendi lögmaður Benedikts Valgeirssonar bréf til Elsu, þar sem
Elsu var tilkynnt um eindögun eftirstöðva bréfsins, og þann 15. júlí 1980 beiddist
Benedikt uppboðs á fasteigninni til lúkningar skuldinni.
Sigríður Skúladóttir, sem nokkru áður hafði keypt fasteignina af Ólöfu, sendi þann 24.
júlí 1980 bréf, þar sem frá því var greint, að hún hefði deponerað hinni gjaldföllnu
greiðslu pr. 15. maí 1980, en með bréfi 30. júlí 1980 var deponeringunni hafnað og
kvittun fyrir henni endursend.
Uppboðsþolar voru þær Ólöf og Sigríður. Af þeirra hálfu var þess krafist, að synjað
yrði um framgang uppboðsins. Var því haldið fram af þeirra hálfu, að þar sem
uppboðsbeiðandinn Benedikt vildi ganga að hinni veðsettu eign til lúkningar skuldinni,
hafi honum borið að krefja hinn þinglýsta eiganda og tilkynna honum um handhöfn
sína og síðar eindögun bréfsins, en þess í stað hafi Elsa einlægt verið krafin um greiðslu
skuldarinnar og eindögun beint að henni.
Af hálfu uppboðsbeiðandans var því haldið fram, að upphaflegur skuldari samkvæmt
veðskuldabréfi sé skuldari og annar ekki, nema skuldareigandi samþykki, að nýr
skuldari komi í hans stað. Því sé nægilegt að senda tilkynningu til upphaflegs skuldara
um greiðslustað handhafabréfs og gjalddaga, og það sé næg aðvörun til þess að fella
megi í gjalddaga allan höfuðstól skuldarinnar, ef greiðslufall verði. í þessu tilviki hafi
Benedikt því verið nægjanlegt að senda tilkynninguna til Elsu og ekki hafi þurft að
senda tilkynningu til þeirra Ólafar og Sigríðar.
Meiri hluti Hæstaréttar vék fyrst að því, að krafa uppboðsbeiðanda byggði á
því, að skuldari samkvæmt veðskuldabréfi væri, enda væri ekki um annað
samið, upphaflegur skuldari og annar ekki, nema skuldareigandi samþykki, að
46