Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Síða 56

ekki takmörkuð við sölu fasteigna, heldur á hún almennt við, t.d. þegar um
ýmsa aðra gagnkvæma samninga er að ræða, sem færa tilteknum aðila ákveðin
réttindi, en skuldbinda hann jafnframt til þess að taka við þeim skyldum, sem
réttindum tengjast. Er að þessu vikið í kafla 6.1 hér að framan.57 Sjónarmið, er
varða framsal leiguréttar, voru rakin í kafla 2.2 hér að framan og þar getið
ýmissa tilvika.
Aðgerðarleysi kröfuhafa gagnvart tilkynningu um, að seljandi hafi samið við
annan mann um yfirtöku skuldar, verður almennt ekki túlkað sem samþykki við
skuldaraskiptum, þannig að seljandinn sé laus undan skuldbindingum sínum
gagnvart kröfuhafa. Vísbendingu um það veitir Hrd. 1980 1396, þar sem
framseljandi var ekki talinn laus undan skuldbindingum sínum gagnvart kröfu-
hafa, jafnvel þótt kröfuhafinn hefði að ósk framseljanda gefið út skilríki fyrir
hinu framselda verðmæti til handa framsalshafa. Sjá nánar kafla 2.3.58
Þá verður og að ætla, að þrátt fyrir athugasemdalausa viðtöku kröfuhafa á
greiðslum frá þeim aðila, sem gagnvart seljanda hefur tekið að sér skuldina, sé
seljandinn almennt áfram skuldbundinn gagnvart kröfuhafa.
Þegar um óefnda gagnkvæma samninga er að ræða, getur framseljandinn
(upphaflegur skuldari) þó losnað undan skuldbindingum sínum gagnvart kröfu-
hafa, ef kröfuhafi í heimildarleysi innir greiðslu sína af hendi til framsalshafa, án
þess að krefja hann jafnframt um gagngjaldið. Oft er það svo, að kröfuhafi er því
aðeins skyldur til að inna greiðslu sína af hendi, að hann fái jafnframt
gagngjaldið, sbr. 2. mgr. 67. gr. siglingalaga.59
7.2 Réttarsamband kröfuhafa og kaupanda
í kafla 6.6.4 var einnig komist að þeirri niðurstöðu, að samningur seljanda og
kaupanda um yfirtöku hins síðarnefnda á áhvílandi veðskuldum eða öðrum
skuldbindingum, feli ekki í sér loforð í þágu þriðja manns. Getur kröfuhafi því á
grundvelli slíks samningsákvæðis ekki öðlast beinan rétt á hendur kaupandan-
um persónulega, án þess að annað og meira komi til.
Kaupandinn verður ótvírætt skuldbundinn gagnvart kröfuhafa, ef hann semur
beint við kröfuhafa um yfirtöku skuldarinnar. Sjá um það efni nánar kafla
6.6.3.1. í kafla 2.3 hér að framan var að því vikið, að þegar skuldskeytingu er
komið á með samningi kröfuhafans og hins nýja skuldara, hefur það líkurnar
57 Um danskan rétt sjá Henry Ussing, sama rit, bls. 289.
58 Um danskan rétt sjá t.d. Bernhard Gomard, sama rit, bls. 311. Að einhverju leyti mun byggt á
annarri reglu í þýskum rétti, sbr. BGB, gr. 416.
** Henry Ussing, sama rit, bls. 291. f 2. mgr. 67. gr. siglingalaga kemur fram, að hafi farmflytjandi
(kröfuhafi) afhent vöru, eigi hann ekki kröfu á hendur farmsamningshafa (framseljanda) um það.
sem viðtakanda (framsalshafa) var skylt að greiða, nema leitt sé í Ijós, að greiðsla hefði ekki fengist
við sölu á vörunni eða að farmsamningshafi myndi hagnast á kostnað farmflytjanda, ef krafan félli
niður.
50