Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Síða 27

2A.2.2 Sönnun um framsal
I þágu hagsmuna skuldara gilda vissar reglur, sem eiga að girða fyrir það,
að skuldari verði fyrir tjóni eða óþægindum vegna þess að honum er ókunnugt
um framsal kröfu.
Skuldari getur neitað að greiða framsalshafa kröfuna, ef hann færir ekki
fram örugga sönnun fyrir rétti sínum. Getur skuldari yfirleitt krafist skriflegrar
yfirlýsingar framseljanda um framsalið. Hafi framsalshafi fengið dóm eða
annan úrskurð dómstóla á hendur framseljanda fyrir kröfu sinni, felur það
einnig í sér nægileg skilríki.
I 2. gr. aðfararlaga nr. 90/1989 segir, að sá geti krafist aðfarargerðar, sem að-
fararheimild ber með sér, að sé rétthafi hennar. Flestar aðfararheimildir sam-
kvæmt 1. mgr. 1. gr. aðfararlaga bera það með sér, hver verður talinn eigandi
eða rétthafi að kröfu. Hafa ber í huga, að upphaflegur rétthafi getur oftast fram-
selt réttindi sín. Orðalag 2. gr. aðfararlaga er með þeim hætti, að framsalshafi
getur krafist aðfarar, en það skilyrði er þó sett, að aðfararheimild beri réttindi
hans með sér. Framsalshafi að dómi yrði þannig að framvísa endurriti dómsins
með áritun upphaflegs dómhafa um framsal og eftir atvikum með óslitinni
framsalsröð til sín. Skuldabréf geta ýmist verið nafnbréf eða handhafabréf. Ef
krafist er aðfarar samkvæmt nafnbréfi, verður það að vera gefið út til
gerðarbeiðanda eða bera með sér óslitna framsalsröð til hans. Handhöfn gerðar-
beiðandans er hins vegar nægjanleg, ef um handhafabréf er að ræða. Handhöfn
er á sama hátt fullnægjandi heimild fyrir gerðarbeiðanda, ef krafist er aðfarar
samkvæmt tékka eða víxli og slíkt skjal hefur verið framselt eyðuframsali.
A meðan framsalshafi leggur ekki skilríki fram fyrir rétti sínum, er ekki um
vanefnd að ræða af hálfu skuldara, þótt hann inni ekki greiðslu sína af hendi
á gjalddaga. Sjá til athugunar Hrd. 1988 66 (Idex Aps). Þar hafði kröfuhafi
framselt víxilkröfu til Den Danske Bank, en innleysti hana við greiðslufall af
hálfu skuldara, sem var stefndi í málinu. „Þó að stefnda hafi ekki, það séð
verði, verið tilkynnt á annan hátt en með innheimtubréfinu, að áfrýjandi væri
orðinn eigandi kröfunnar á ný, mátti hann ætla að svo væri, er honum barst
bréfið ...“.58
Skortur á sönnun um framsal leiðir til þess, að skuldari verður sýknaður af
dómkröfum meints framsalshafa vegna aðildarskorts, sbr. Hrd. 1988 70
(Dansk Finér Center).59 Hins vegar verður að ætla, að skuldari hafi sönnunar-
byrðina fyrir því, að framsal hafi verið gert til málamynda, sbr. Hrd. 1987
430 (Sigurjón Einarsson).
58 Henry Ussing, Obligationsretten, bls. 211.
59 í Hrd. 1988 70 segir m.a. svo: „... framseldi áfrýjandi kröfu sína ... til Andelsbanken
Danebank A/S ... Ekki kemur fram í skjölum málsins, að áfrýjandi (Dansk Finér-Center A/S)
hafi fengið kröfuna á hendur stefnda framselda til sín frá Andelsebanken ... Ber því að staðfesta
niðurstöðu hins áfrýjaða dóms vegna aðildarskorts áfrýjanda ...“.
93