Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Side 29

framsalið og láta honum í té nauðsynlegar sannanir um rétt sinn. Geti hann
það ekki, stendur honum til boða það úrræði að kyrrsetja hana, sbr. ákvæði
laga nr. 31/1990, um kyrrsetningu og lögbann.64
Greiði skuldari fyrri kröfuhafa, áður en honum bar, þ.e.a.s. fyrir gjalddaga,
verður að ætla að sérhver vafi skuldara um rétt viðtakandans til greiðslunnar
valdi því, að skuldari losni ekki undan skyldu sinni.65
Ef fjámám er gert í verðbréfum eða kröfum, sem skilríki eru fyrir, tekur
sýslumaður vörslur þeirra af gerðarþola, ef gerðarbeiðandi krefst þess, sbr. 1.
mgr. 57. gr. aðfararlaga nr. 90/1989. Hafi fjámám verið gert í kröfu, hvort
sem skilríki er fyrir henni eða ekki, er gerðarbeiðanda rétt að tilkynna það
skuldaranum, sbr. 2. mgr. 57. gr.
Skuldari kröfu, sem fjámám hefur verið gert í, losnar ekki undan skyldum
sínum með greiðslu til gerðarþola, nema hann hafi hvorki vitað né mátt vita
um fjámámið, þegar greiðslan átti sér stað, eða viðskiptabréf, sem krafan styðst
við, hafi verið komið í gjalddaga og verið í vörslum gerðarþola á þeim tíma
og ekki borið með sér, að fjámám hafi verið gert í því, sbr. 3. mgr. 57. gr.
Reglur 2. og 3. mgr. 57. gr. aðfararlaga kveða á um leiðir til að koma í veg
fyrir, að skuldari kröfu geti leyst sig undan skuldbindingu sinni með greiðslu
til gerðarþola, enda er markmið fjárnámsins við þessar aðstæður, að greiðslan
komi að notum til fullnustu kröfu gerðarbeiðanda. I því skyni er kveðið á um
það almenna úrræði gerðarbeiðanda í 2. mgr., að hann tilkynni skuldaranum
um fjárnámið. Ef um viðskiptabréf er að ræða, verður gerðarbeiðandi að auki
ýmist að hlutast til um, að það verði tekið úr vörslum gerðarþola eða að það
verði áritað um fjárnámið. Ef þessa er gætt, getur skuldarinn almennt ekki
greitt gerðarþola, svo bindandi sé fyrir gerðarbeiðanda, eins og fram kemur
í 3. mgr. 57. gr.
Þótt gerðarbeiðandi gæti þeirra ráðstafana, sem 2. og 3. mgr. 57. gr. fela í
sér, hefur hann allt að einu ekki öðlast rétt til að krefja skuldarann um greiðslu
kröfunnar. Fjárnám veitir gerðarbeiðanda aðeins tryggingarrétt í kröfu gerðar-
þola á hendur öðrum. Til að fá greiðslu verður gerðarbeiðandi almennt að
hlutast til um, að kröfunni verði komið í verð og fá andvirðið í sinn hlut.
í 4. mgr. 57. gr. aðfararlaga kemur fram regla, sem ætlað er að mæta þörfum
gerðarbeiðanda og eftir atvikum einnig skuldara kröfu, sem fjámám hefur
verið gert í, meðan henni hefur ekki verið komið í verð með framangreindum
hætti. Þar sem gerðarbeiðandi getur ekki sjálfur krafið skuldarann um greiðslu
á þessu stigi, heimilar 4. mgr., að fjámámsgerð verði endurtekin, ef greiðsla
stendur til boða, og að sýslumaður geri fjárnám í henni samkvæmt kröfu
gerðarbeiðanda. Farið yrði með greiðsluna eftir sömu reglum og gilda, þegar
fjárnám er gert í peningum, sbr. 55. gr. aðfararlaga.
64 Henry Ussing, Obligationsretten, bls. 213.
65 Henry Ussing, Obligationsretten, bls. 213.
95