Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Blaðsíða 30

Hafi kröfuhafi orðið gjaldþrota, myndi greiðsla til hans ekki valda því að
skuldari losnaði undan skyldu sinni, ef greitt er eftir auglýsingu um gjaldþrot.
Ef greitt væri fyrir auglýsingu, myndi skuldari losna undan skuldbindingu
sinni, væri hann grandlaus. Sjá 3. mgr. 74. gr. gjaldþrotaskiptalaga nr. 21/1991.
Þær reglur, sem hér hafa verið nefndar og gilda um góða trú skuldarans,
eru með því marki brenndar, að um aðilaskipti er að ræða að kröfu, hvort
sem aðilaskiptin er að rekja til frainsals eða fullnustugerða, en upphaflegur
kröfuhafi heldur lögtrúnaði sínum sem kröfuhafi, þar til skuldara hefur nægi-
lega verið tilkynnt um framsalið.66
2.4.2.4 Aðrar ráðstafanir varðandi kröfuna
Á sama hátt og skuldari leysist samkvæmt framansögðu undan skuldbind-
ingu sinni með greiðslu til framseljanda getur hann, svo gilt sé, snúið sér að
framseljanda út af kröfunni með öðrum hætti, svo sem með uppsögn, skulda-
jöfnuð og samninga um breytingu á kröfunni. Sjá til athugunar Hrd. 1980
1396 (Vinur SH 140), en þar var reyndar um skuld samkvæmt gagnkvæmum
samningi að ræða.67
3.0 TAKMARKANIR KRÖFUHAFASKIPTA
3.1 Almennt
Ýmis þýðingarmikil frávik eru frá þeirri meginreglu, að kröfuhafaskipti geti
orðið. Margvíslegar skorður eru settar við kröfuhafaskiptum í settum lögum; tak-
markanir gilda á kröfuhafaskiptum samkvæmt réttarreglum, er byggjast á eðli
vissra kröfuréttinda og með sérstökum samningsákvæðum er hægt að takmarka
heimildina til kröfuhafaskipta. Reyndin er því sú, að því fer í raun víðs fjarri,
að allar kröfur megi framselja til þriðja manns, og eru ástæðumar fyrir
takmörkunum aðilaskipta ærið mismunandi. Áður en ræddar verða hinar ein-
stöku ástæður, sem að baki takmörkunum aðilaskipta búa, er rétt að gera grein
fyrir nokkrum viðmiðunarsjónarmiðum, sem orðuð hafa verið í þeim efnum.68
Engar heildarreglur er að finna í íslenskri löggjöf um takmarkanir aðilaskipta
að kröfuréttindum. Reglurnar er að finna á víð og dreif í löggjöfinni. Flest
þau lagaákvæði, sem álitaefnið varða, svara einvörðungu þeirri spurningu,
hvort skuldheimtumenn kröfuhafa geti gert fjámám í kröfunni. Þetta er þó
ekki einhlítt, sbr. t.d. ákvæði 61. gr. almannatryggingalaga nr. 67/1971.
Ef ástæða takmarkana við aðilaskiptum er tiílitið til hagsmuna skuldara,
66 Henry Ussing, Obligationsretten, bls. 213.
67 Bernhard Gomard, Obligationsret, bls. 79.
ro
° Sjá nánar Henry Ussing, Obligationsretten, bls. 255; Bernhard Gomard, Obligationsret,
bls. 73 og 102-107.
96