Tímarit lögfræðinga - 01.07.2002, Síða 60

3.10 Hvemig má sveitarstjóm verja gatnagerðargjaldi?
3.11 Er gatnagerðargjald skv. lögum nr. 17/1996 skattur eða þjónustu-
gjald?
3.12 Gjaldskrá sveitarfélags og birting hennar
3.13 Alagning B-gatnagerðargjalds skv. ákvæði til bráðabirgða
4. RÉTTARÖRYGGI BORGARANNA OG LAGATÆKNILEG ÚTLÆRSLA
Á LÖGUM UM TEKJUSTOLNA SVEITARLÉLAGA
1. INNGANGUR
Gatnagerð hefur lengi verið eitt af höfuðverkefnum sveitarfélaga. í 10. gr.
sveitarstjómarlaga nr. 58/1961 kom m.a. fram að það væri verkefni sveitar-
félaga að vinna að sameiginlegum velferðarmálum þegna sinna, svo sem að sjá
um vegagerð og gatnagerð. í 12. tölul. 6. gr. sveitarstjómarlaga nr. 8/1986 var
tekið fram að meðal verkefna sveitarfélaga væri bygging og viðhald mann-
virkja, þar á meðal gatna, vega og torga, veitukerfa, hafna o.s.frv. Samkvæmt 7.
gr. núgildandi sveitarstjómarlaga nr. 45/1998 er ákvæðið um almenna skyldu
sveitarfélaga orðað svo að sveitarfélögum sé skylt að annast þau verkefni sem
þeim eru falin með lögum. Þrátt fyrir þetta var sveitarfélögum ekki tryggður
almennur gjaldstofn til að standa straum af kostnaði við gatnagerð fyrr en með
lögum nr. 51/1974 um gatnagerðargjöld. Þess ber þó að geta að fyrir setningu
þeirra vora í gildi lög sem tryggðu kaupstöðum fé til lagningar gangstétta.
Sérstök lög giltu fyrir Reykjavík og Akureyri, sbr. lög nr. 42/1911 og lög nr.
66/1917. Lyrir aðra kaupstaði giltu lög nr. 18/1920 um gjöld til holræsa og
gangstétta í kaupstöðum, öðrum en Reykjavík og Akureyri.1 Með lögum nr.
87/1970 um gjöld til holræsa, gangstétta og varanlegs slitlags á götum á Akur-
eyri var Akureyrarkaupstað einnig veitt lagaheimild til þess að leggja á skatt
vegna kostnaðar við að leggja bundið slitlag á götur í kaupstaðnum.
Hinn 1. janúar 1997 tóku gildi ný lög um gatnagerðargjald nr. 17/1996. Eldri
lög voru þó ekki að öllu numin úr gildi því að með ákvæði til bráðabirgða var
sveitarfélögum veitt heimild til að taka B-gatnagerðargjöld vegna framkvæmda
sem lokið væri innan 10 ára frá gildistöku nýju laganna.
Hér á eftir verður vikið nokkrum orðum að skýringu á ákvæðum laga nr.
51/1974 um gatnagerðargjöld og laga nr. 17/1996 um gatnagerðargjald.
1 í 2. gr. laganna, sbr. 155. gr. vatnalaga nr. 15/1923, sagði m.a. svo: „Kostnaður er leiðir af því, að
gerðar eru steinlímdar, hellulagðar eða aðrar jafnvandaðar gangstéttir, greiðist úr bæjarsjóði, en
bæjarstjóminni er heimilt að leggja gangstéttaskatt á hús og lóðir í bænum, samkvæmt reglugerð,
er hún setur og stjórnarráðið samþykkir. Skal gjaldið miðað við skattvirðingarverð húseigna og
lengd lóða meðfram götu, þar sem gangstéttir verða lagðar“.
154