Ægir - 01.11.1998, Blaðsíða 39

SAMLEIÐ MEÐ ÍSLENSKUM SJÁVARÚTVEGI
Jón Þ. Þór, sagnfrœðingur:
Þilskipaútgerð
við Faxaflóa
- fyrsta grein
s
J'fyrstn greiti minni um þilskipaút-
gerð íslendinga á 19. öid kom fram,
að vagga hennar stóð við Faxaflóa,
nánar tiltekið í Hafnarfirði. Þaðan
gengu skiítur konungsverslunarinnar
síðari til veiða á ofanverðri 18. öld og
þar rak Bjartii kaupmaður Sívertsen
útgerð sína um aldamótin 1800 og á
öndverðri 19. öldinni.
Þilskipaútgerð Bjarna Sívertsen stóð
með blóma fram á síðari hluta 3. ára-
tugs 19. aldar, en lagðist með öllu af
eftir að hann flutti til Danmerkur árið
1831. Þá virðist þilskipaútgerð og hafa
lagst af að mestu í Hafnarfirði um
skeið og næstu árin var útgerð þilskipa
við Faxaflóa bundin við Flóann sunn-
anverðan.
Ekki fór hjá því að athafnir Bjarna
Sívertsen hefðu áhrif á framtakssama
nágranna hans og leið ekki á löngu,
uns útvegsmenn suður með sjó gerðu
sér ljóst, að góðan hag mætti hafa af
útgerð þilskipa, ef rétt og vel væri að
henni staðið. Meðal þeirra, er þannig
litu á málin, voru þrír efnabændur við
sunnanverðan Faxaflóa, þeir Ari Jóns-
son í Njarðvík, Jón Daníelsson í Stóru-
Vogum og Jón Sighvatsson í Höskuld-
arkoti. Fjórði maðurinn í hópnum var
Árni Magnússon í Halakoti, en hann
átti um skeið þilskip í samlögum við
Jón Daníelsson.
Frumkvöðullinn Jón Daníelsson
Jón Daníelsson virðist hafa orðið fyrst-
ur þeirra fjórmenninganna til að hefja
þilskipaútgerð. Árið 1803 keypti hann
jagtina Willingen, 9 commerciallestir
að stærð, og hóf útgerð hennar. Á
næstu árum jók Jón útgerð sína. Árið
1820 átti hann, auk Willingen, hlut í
skútu, sem Karven nefndist, á móti
Árna Magnússyni. Var það skip smíðað
í Vogum á árunum 1817-1819. Árið
1828 (eða 1829) eignuðust Jón og son-
ur hans, Magnús Waage, aðra jagt og
nefndist hún Anna Sophia. Það skip
slitnaði upp af legu í Reykjavík í októ-
bermánuði 1830, rak á land og ónýtt-
ist. Þeir feðgar voru þó ekki af baki
dottnir, en létu smíða nýtt skip heima
í Vogum. Því var hleypt af stokkunum
árið 1833 og hlaut nafnið Willingen,
eftir gömlu jagtinni, sem lagt var árið
1826. Mun nýja skipið hafa gengið til
veiða úr Vogum allt til ársins 1857, er
Magnús Waage lést. Þar með var lokið
sögu þilskipaútgerðar frá Stóru-Vogum.
Þeir feðgar, Jón Daníelsson og
Magnús Waage, voru miklir atorku-
menn og lánaðist vel flest það er til bú-
sýslu og útgerðar heyrði. Magnús lærði
skipstjórnarfræði og stórskipasmíði í
Danmörku og mun hafa átt mestan
þátt í smíði Karven og Willingen
(yngri). Hann smíðaði einnig fjölda
opinna báta og hermir ein heimild
(Annáll 19. aldar), að hann hafi smíð-
að um eitt hundrað skip og báta.
-------------------mm 39