Ægir - 01.11.1998, Page 40

,A
TnEVTÍNGURr
Nýtt fyrirtæki á sviði
kæli- og stillitækni
Nýlega tók til starfa nýtt þjón-
ustufyrirtæki á sviði kæli-, stýri- og
stillitækni fyrir sjávarútveg, iðnað og
verslun. Fyrirtækið, sem hlotið hefur
nafnið Iðnval ehf., verður með tvær
starfsstöðvar, þ.e. á Akureyri og í
Hafnarfirði. Stofnendur og eigendur
eru þeir Elías Þorsteinsson, vélfræð-
ingur og Sigurgeir Þorleifsson, raf-
magnstæknifræðingur. Markmið Iðn-
vals er að verða leiðandi hönnunar-
og ráðgjafarfyrirtæki á sviði kæli og
frystitækni.
Kröfur og reglugerðir er varða
framleiðslu, geymslu og flutning á
matvælum fara sífellt vaxandi, ekki
síst vegna aukins samstarfs Islands
við önnur ríki innan evrópsku efna-
hagslögsögunnar. Verulegar kröfur
eru gerðar til fyrirtækja um skrán-
ingu og gildir einu hvort um fram-
leiðsluferli, geymslu eða flutning
matvæla er að ræða. Fjölmörg fyrir-
tæki sem starfa við framleiðslu mat-
væla hafa í framhaldi af þessu geng-
ið enn lengra og lagt út í verulegan
kostnað við að fá staðlað fram-
leiðsluvottorð frá viðurkenndum
skoðunarstofum. Þegar svo er, er
mikilvægt að umgjörð framleiðsl-
unnar sé eins alla daga, hvort sem
um er að ræða hitastig, rakastig eða
aðra umhverfisþætti. Af þessum
sökum hefur skapast aukin þörf
fyrir sérfræðiráðgjöf á þessu sviði.
Þótti skútusmíðin hrein firra
Nokkru eftir að þeir Vogafeðgar hófu
þilskipaútgerð sína, réðst Jón Sighvats-
son útvegsbóndi í Höskuldarkoti í Ytri-
Njarðvík í að smíða þilskip þar syðra.
Hermir sagan, að hann hafi fengið til
liðs við sig Gísla Pétursson skipasmið á
Óseyri og hafi þeir unnið að smíðinni
í þrjá vetur. Nágrönnum Jóns þótti
mörgum skútusmíðin hin mesta firra,
en Jóni var full alvara eins og best má
sjá af því, að vorið 1815 sendi hann
Jón son sinn til Kaupmannahafnar til
að læra þar skipstjórnarfræði. Jón
yngri, sem eftir þetta nefndi sig Norð-
fjörð, dvaldist í Danmörku í tvö ár og
kom heim með stýrimannspróf upp á
vasann átta dögum áður en skútunni
nýju var hleypt af stokkunum. Tók
Jón þegar við skipstjórn á henni og
hafði hana með höndum fyrstu árin,
eða þar til hann hóf eig-
in útgerð. Þá tók yngri
bróðir hans, Pétur, við.
Skútan, sem smíðuð
var í Njarðvíkum á ár-
unum 1814-1817, hlaut
nafnið Njarðvíkin og
reyndist hið mesta
happafley. Jón Sighvats-
son gerði hana út til
dauðadags, árið 1841.
Hann lét þó ekki þar við sitja og á ár-
unum 1814-1820 átti hann hlut að út-
gerð annars þilskips, sem Reykjavíkin
nefndist, og gekk einnig til veiða frá
Njarðvíkum. Það skip komst árið 1820
í eigu Jóns Norðfjörð, sem stýrði því
næstu árin.
Fiskur á grunnslóð á haustin
Þetta ár, 1820, mun þilskipaútgerð á
Suðurnesjum hafa orðið mest á fyrri
hluta 19. aldar. Þá gengu til veiða úr
Njarðvíkum og Vogum fimm þilskip,
þ.e.a.s. áðurnefnd tvö þilskip Jóns Sig-
hvatssonar, tvö skip Vogafeðga og
fimmta skipið, sem nefndist Innri-
Njarðvík, var í eigu Ara Jónssonar í
Innri-Njarðvík.
Þilskipin á Suðurnesjum gengu til
veiða yfir sumarmánuðina, svo sem al-
gengt varð um þilskip á Suður- og
Vesturlandi alla skútuöldina. Ýmsum
kann að þykja undarlegt að skipunum
væri ekki haldið úti á haust- og vetrar-
vertíð, þegar aflavon var mest á mið-
um fyrir Suður- og Vesturlandi. Fyrir
því voru þó ýmsar ástæður.
í fyrsta lagi réðu fiskigöngur miklu,
en fáum þótti fýsilegt að berjast á þil-
skipum á grunnslóðinni um hávetur,
þegar allra veðra var von og hvergi
hægt að leita vars ef í nauðir rak. í
öðru lagi höfðu hafnar- og lendingar-
aðstæður hér mikið að segja. Fyrstu
þilskipin voru að sönnu ekki stór skip,
en þó of stór til að hægt væri að setja
þau eftir hverja veiðiferð eins og ára-
bátana; ótal dæmi sýndu, að þau voru
ekki örugg á legu ef veður versnaði
skyndilega. Þá var betra að hafa þau í
öruggu vetrarlægi, eða uppi á kambi,
og senda þau til veiða þangað sem
helst var fiskivon að sumrinu. Ber þá
enn að hafa í huga, að þilskipin voru
tiltölulega dýr, þau voru ótryggð og
skaðinn því mikill ef þau fórust eða
eyðilögðust.
Loks ber þess að gæta, að þótt
áhafnir þilskipanna væru ekki fjöl-
mennar í fyrstu, er óvíst að útvegs-
bændur hafi haft mannafla til að
halda þeim úti og hirða afla þeirra á
haust- og vetrarvertíð. Haustið og vet-
urinn voru frá fornu fari hábjargræðis-
tími fólks á Suðurnesjum. Þá gekk fisk-
ur á grunnslóðina og full þörf var fyrir
sjómenn á árabátana, sem fór fjölg-
andi á þessum tíma. Þilskipin voru
hrein viðbót við fiskiskipaflota lands-
manna, útgerð þeirra lengdi í raun
„Þá er enn eitt ráðið til að gera
sér sjávarútveginn arðsaman, og
það er; að hafa þiljuskip../'
40 Mm