Dvöl - 01.04.1946, Qupperneq 63

DVÖL
141
Ný IjóS: Eftir Guðfinnu Jóns-
dóttur frá Hömrum. — Útg.
Helgafell 1945.
Þessi litla en snotra ljóðabók hefur að
geyma tuttugu og níu ljóð eftir hina
ungu og efnilegu skáldkonu, Guðfinnu
frá Hömrum, er lézt á heilsuhælinu að
Kristnesi á síðastliðnu vori. Þetta var
önnm' ljóðabók skáldkonunnar. Hin fyrri
kom út fyrir nokkrum árum, og vakti
svo sterka athygli, að ljóðelskir menn
skipuðu þessari nýju skáldkonu þegar á
bekk með fremstu ljóðskáldum vorum.
Þaö var heldur ekki mn að villast, að
hér var engin meðalmanneskja á ferð.
Þessi ljóð voru heilsteypt og fáguð, og
að baki þeim bjó djúp alvara, hrein-
skilni og kvenleg viðkvæmni.
Svo komu „Ný ljóð“, önnur ljóöabók
þessarar mikilhæfu skáldkonu rétt áöur
en hún féll í valinn. Það verður kannske
tæplega sagt, að þessi bók sýni miklar
framfarir frá hinni fyrri, en þess var
tæplega að vænta, þar sem sú bók virt-
ist vera verk þroskaös skálds. Efni þess-
ara nýju ljóða viröast öllu lengra sótt og
eru ekki jafn lífstrú og nærtæk og í fyrri
bókinni. Þar voru yrkisefnin mörg hver
gripin úr daglegri lífsreynslu, og kvæðin
lofsöngur um þá fegurð, sem mætir
mönnunum í raun og gleði hvern virkan
hag, hlý og þróttmikil tjáning.
I þessu nýja safni eru beztu kvæðin
sem fyrr, þar sem yrkisefnin eru tekin
úr lífi 0g lífsbaráttu þjóðarinnar. Bráð-
snjöll kvæði af því tagi eru í bókinni,
svo sem Gainli Sveinn og Faxi — einfalt
°g snjallt kvæði nærtæk og sönn mynd
°g hvergi fálmað um efnið. — Mörg
fleiri kvæði í bókinni eru hagleg og bera
skáldi vott. Vil ég fyrst og fremst nefna
Þessi: Gamalt sendibréf, Viölag, Hið
Sullna augnablik, Vikivaki, Brotið land
°g Maður og mold. í því kvæði er þessi
fagra og sanna vísa:
Um langvegu komstu hrakinn heim
eins og hind, er særð inn í myrkriö flýr.
Og æ verður grund mín grænni en fyrr
og gljúfurbragurinn hreinn og nýr,
þegar útlaginn aftur snýr.
Guðfinna frá Hömrum var þróttmikill
og merkilegur fulltrúi íslenzkra kven-
skálda, og ljóð hennar munu ekki gleym-
ast — tök hennar eru svo föst.
Þessi litla ljóðabók er snotur og vönd-
uð að frágangi, en margir munu sakna
þess að þessar tvær ljóðabækur skáld-
konunnar eru misstórar og ólíkar í snið-
inu. A. K.
Þjóðhœttir og œvisögur frá 19 öld.
Eftir Finn Jónsson á Kjörseyri.
Útg. Pálmi H. Jónsson, Akureyri
1945.
Það hefur lengi legið orð á því, að
fræðaþulurinn, Finnur Jónsson á Kjörs-
eyri, mundi hafa látið eftir sig allmikið
af rituðum ævisagnaþáttum og þjóðlífs-
lýsingum frá síðustu öld. En fæst af því
hafði þó sézt á prenti. Nú er ritsafn hans
komið út í allstórri og myndarlegri bók,
og hefur séra Jón Guönason á Prest-
bakka séð um útgáfuna og valið efnið,
því að ekki mun þar að finna allt, sem
Finnur lét eftir sig í rituðu máli, enda
margt af því svo bundið heimasveit hans,
Hrútafirði, að tæplega kæmi að notum
fólki í fjarlægari landshlutum. Efni bók-
arinnar er þó fjölþætt og finnast þar
margir stórmerkir þættir. Fyrst er sjálfs-
ævisaga Finns, en síðan koma ævisögu-
þættir af Suðurlandi, Suðurnesjum og úr
Strandasýslu, og að síöustu frásagnir um
þjóðhætti og daglegt líf í landinu um
og eftir miðja 19. öld, þjóðsagnir. fyrir-
burðir og fleira.
Ég held, að óhætt sé að fullyröa, að
þetta sé ein hin merkilegasta bók, sem
komið hefir út um þjóðleg fræði á síð-
L