Bjarmi - 01.06.2005, Blaðsíða 7

halda þeim á lofti kallaöir
umburðarlausir afturhaldsseggir.
En þeir sem hafa kristna trúarsann-
færingu hafa bæði rétt og skyldu til
þess að taka þátt i þjóðfélagsum-
ræðunni og hafa áhrif á almenn-
ingsálitið og mótun samfélagsins
bæði i nútíð og framtíð. Umburðar-
lyndið býður upp á átök, meðal
annars átök um trúarsannfæringu,
lífsgildi og siðferði. En þeirri
skyldu má hins vegar aldrei gleyma
að láta ógert að afskræma þau
viðhorf sem manni fellur ekki við,
niðurlægja þá einstaklinga sem
halda þeim fram eða gera lítið úr
þeim. Enda er það ósamrýmanlegt
kristnum mannskilningi.
Lokaorð
Mannréttindaákvæði hafa verið
sett í alþjóðasáttmála og stjórnar-
skrár lýðræðisrikja til að fyrirbyggja
ofbeldi og kúgun, þar með
skoðanakúgun, og til að tryggja
fjölbreytni, jafnrétti og frið. Það
krefst umburðarlyndis.
Umburðarlyndi krefst ævilangrar
sjálfsögunar, enda þörfnumst við
I Ijósi alls þessa er
trúarlegt umburöarlyndi
miklu áhættusamara
fyrir mig en ég áleit í
upphafi þessa kafla.
Ég sætti mig við aö
aðrir iöki þá trú
sem þá lystir að
þvi gefnu aö þeir
unni mérþess
aö iðka engin
trúarbrögö. En ég
ætti erfitt með að
sætta mig viö efþaö
leiddi til þess aö
þjóðfélagið sem ég lifi
i yröi þannig að næs-
tum allir, á einn eða
hátt, væru orðnir
trúaðir, og þjóðfélags-
umræðan
einkenndist
og fremst af trúarlegum viðhorfum.
Þannig mundi mér líða enda þótt
ég nyti réttar míns um trúfrelsi.3
Þetta er heiðarleg játning. Fólk
með trúarsannfæringu gæti snúið
hluta þessari játningar við og sagt:
Ég sætti mig við að aðrir séu
trúlausir að því gefnu að þeir unni
mér þess að iðka trú mína. En ég
ætti erfitt með aö sætta mig við ef
það leiddi til þess að þjóðfélagið
sem ég lifi i yrði þannig aö næst-
um allir væru orðnir sannfærðir trú-
leysingjar og hin opinbera umræða
einkenndist fyrst og fremst af ver-
aidarhyggju og trúleysi. Þannig
mundi mér líöa enda þótt ég nyti
réttar míns um trúfrelsi.
Eru þetta ekki einmitt aðstæð-
urnar sem trúaðir búa við? Það
eiga sér stað átök um menninguna.
Það eiga sér stað átök um hvað
eigi að móta og einkenna íslenskt
samfélag í nútíð og framtíð.
Fjölmörg gildi, sem kristnu fólki eru
andstæð, vaða uppi í þjóðfélaginu
og móta það á sama tíma og
kristnum lífsgildum er hafnað eða
þau þögguð niður og þeir sem
Að takast á um lífs-
viðhorf er ekki ófriður
heldur kjarni lýöræðis-
legs þjóðskipulags. En
það krefst gagn-
kvæmrar virðingar.
Annað sæmir hvorki
kristnum né húmanísk-
um mannskilningi.
þess í hvert skipti sem við mætum
viðhorfum sem okkur geðjast
ekki eða erum sannfærð um
að séu óheillavænleg.
Þeir sem hafa
kristna trúarsann-
færingu eiga ekki að
láta draga úr sér
kjarkinn til að taka
þátt í þeim menn-
ingarlegu átökum sem
óhjákvæmilega fara
fram á hverjum tíma,
ekki síst nú þegar
kristin gildi eru á
hröðu undanhaldi.
Þetta samfélag er okkar ekki síður
en annarra. Að takast á um
lífsviðhorf er ekki ófriður heldur
kjarni lýðræðislegs þjóðskipulags.
En það krefst gagnkvæmrar virð-
ingar. Annað sæmir hvorki kristnum
né húmanískum mannskilningi.
1 Vogt, W. Paul 1997, bls. 3.
2 Sigurður Pálsson, 1987, bls 29.
3 Scanlon, T. M.2003, bls. 191.
Heimildir:
Alþjóðlegir mannréttindasáttmálar.
Málflutningsskrifstofa Ragnars
Aöalsteinssonar o. fl„ Reykjavík
1992.
Scanlon, T. M. 2003. The Difficultyof
Tolerance. Essays in Political
Philosophy. Cambridge University
Press, Cambridge.
Sigurður Pálsson 1987. Uppeldisréttur -
uppeldisskylda. Rannsóknarstofnun
uppeldismála, Reykjavik.
Vogt, W. Paul 1997. Tolerance and
Educatlon. Learning to Live with
Diversity and Difference. SAGE
Publications, London
Höfundur er sóknarprestur í
Hallgrímskirkju i Reykjavik
sigpal@khi.is