Bjarmi - 01.06.2005, Blaðsíða 27

Haraldur Jóhannsson
Umræðan um Biblíuna
og samkynhneigð
Hvers vegna er hún svona erfið?
Vangaveltur um kristna trú og
samkynhneigð skjóta upp kollinum
með reglulegu millibili. Umræðan
verður þó oft býsna sérkennileg og
erfitt að henda reiður á henni. Það
virðist vera erfitt að festa sig við
eitt atriði og ræða það til hlítar.
Þess í stað hleypur umræðan
stöðugt til og verður ekki höndluð
fremur en blautt sápustykki.
Sem dæmi má nefna að sett er
fram sú fullyrðing að ekkert í
Biblíunni tali gegn samkynhneigð.
Það kallar á viðbrögð þar sem bent
er á vers eða kafla í Biblíunni sem
virðast hafna því að samkynhneigð
geti samrýmst vilja Guðs. í stað
þess að menn takist á um textann
þá hoppar umræðan yfir á annað
plan (ekki endilega æðra) og fer að
snúast um það að enginn hafi rétt
til að dæma aðra, hvað þá hindra
þá sem vilja leita Guðs.
Skynsemi og tilfinningar
Það er trúlega arfur upplýsinga-
stefnunnar að við höfum tilhneig-
ingu til að líta á okkur sem
skynsemisverur. Ef eitthvað fer
úrskeiðis á að bæta úr þvi með
aukinni fræðslu. Hugmyndin er sú
að skynsemigæddar verur hljóti að
velja það sem er gott og rétt svo
fremi þær hafi næga þekkingu. En
reynslan sýnir að fólk hegðar sér
oft gegn betri vitund. Þó að við
séum gædd skynsemi þá er hún
ekki það eina sem einkennir okkur.
Fleira hefur áhrif á hegðun okkar og
val í lífinu, ekki síst tilfinningar.
Ef við gerum okkur grein fyrir
tilfinningum okkar og viðurkennum
þær þá er ekki víst að úr verði
stórkostlegt vandamál. Ef við
afneitum þeim hins vegar og höld-
um því fram að allt sem við segjum
og gerum sé grundvallað á skyn-
semi, þá er voðinn vís. Stjórnmál
og trúmál hafa ekki verið talin
heppileg umræðuefni í ræðukeppni,
trúlega einmitt vegna þess hve þau
höfða mikið til tilfinninga. Það
sama virðist eiga við í umræðunni
um Bibliuna og samkynhneigð.
Hún kemst aldrei á flug, sennilega
vegna þess að tilfinningarnar
hindra menn í að takast á með
rökum.
En hvað veldur þessum miklu
tilfinningum? Hvers vegna kemst
fólk ósjálfrátt í uppnám og þolir
engin andmæli? Það liggur beinast
við að álykta að sjálfsmyndinni sé
ógnað, annaðhvort beint eða þeim
grundvelli sem hún stendur á. Hér
beinist kastljósið að bibliuskilningi.
Hvaða sess á Biblían að skiþa í lifi
kristins manns? Hefur hún eitthvað
að segja um lif okkar og hegðun?
Hvernig ber að skilja hana? Eigum
við að beygja okkur undir hana eða
getum við vinsað úr eftir því sem
okkur þykir henta?
Lykill þekkingarinnar
í 11. kafla Lúkasarguðspjalls er
sagt frá orðaskiptum Jesú við
farísea. Hann ávítar þá fyrir að vera
upþteknir af reglum um ytri hegðun
en ekki af innri hreinleika. Þá skerst
lögvitringur í leikinn og biður Jesú
að tala varlega. En Jesús dregur
ekki broddinn úr orðum sínum
heldur ávítar lögvitringa líka og
klykkir út með að segja: „Vei yður,
þér lögvitringar! Þér hafið tekið
brott lykil þekkingarinnar. Sjálfir
hafið þér ekki gengið inn, og þeim
hafið þér varnað, sem inn vildu
ganga.“ (v. 52)
Lögvitringar lögðu stund á að
kynna sér lögmálið, kenna það og
útskýra. Farisear litu til lögvitringa
um leiðsögn við að halda lögmálið.
Flestir farísear voru alþýðumenn,
en prestar og lögvitringar mörkuðu
stefnuna. Jesús segir að lögvitring-
ar hafi tekið brott lykil þekkingar-
innar. Þeir hafa með öðrum orðum
snúið út úr orði Guðs þannig að
fólk getur ekki fundið sannleikann
um Guð. Þetta er býsna harður
dómur.
Þessi orð hljóta að vera áminn-
ing öllum þeim sem útleggja
Biblíuna þannig að þeir spyrji sig
sífellt hvort þeir séu að Ijúka upp
orði Guðs eða taka brott lykil
þekkingarinnar á Guði, koma i veg
fyrir að fólk kynnist vilja hans og
eignist samfélag við hann.
Biblíuskilningur
Hér erum við komin að kjarna
málsins. Hvernig getum við boðað
allt Guðs ráð án þess að leggja
óþarfar byrðar á fólk ? Svör okkar
við þessari spurningu ráðast af
biblíuskilningi okkar. Hér verður
gerð stuttlega grein fyrir þrenns
konar bibliuskilningi.
í fyrsta lagi er sá skilningur að
Biblían sé eingöngu orð manna. Þá
verður Biblían vitnisburður um
reynslu manna af Guði - eða öllu
heldur vitnisburður um trúarreynslu
manna. En hér er sá hængur á að
þessi skilningur gefur okkur ekkert
tilefni til að fullyrða neitt um Guð,
hvorki náð hans, heilagleika né
annað. Hér höfum við eingöngu
mannlega reynslu án guðlegrar
opinberunar og hún er því máttlaus
gagnvart hinstu rökum tilverunnar.
Þetta er líka í andstöðu við
skilning Bibliunnar á sjálfri sér. Sem
dæmi má nefna upphafsorð
Hebreabréfsins: „Guð talaði fyrrum
oftsinnis og með mörgu móti til
feðranna fyrir munn spámann-
anna.“ Þá eru þekkt orð Páls pos-
tula í síðara þréfi hans til Timóteus-
ar: „Sérhver ritning er innblásin af
Guði og nytsöm til fræðslu, til