Bjarmi - 01.06.2005, Blaðsíða 35

Hvað finnst þeim
um nýju þýðinguna?
Bjarmi lagði spurningar fyrir þau Báru
Friðriksdóttur prest og Snorra Óskarsson
forstöðumann um nýju þýðinguna.
Bára Friðriksdóttir:
1. Hefur þú kynnt þér nýju þýðinguna ?
Já.
2. Hverjir eru veikleikar hennar og
styrkleikar að þinu mati?
Styrkleiki þýðingarinnar er hvernig
þýðandanum hefur tekist að brjóta langar
og óþjálar setningar upp í smærri setningar
með lipru og aðgengilegu máli. Merking
textans verður oft auðskiljanlegri. Til mikilla
bóta er að dregið er úr karlmiðlægu málfari
og notað þess í stað mál beggja kynja. Sú
vinna er aðeins hálfunnin í tilraunaþýðin-
gunni og verður að samræma til enda svo
að mál beggja kynja verði ekki að veikleika.
3. Hvernig heldur þú að viðtökur þýðingar-
innar verði?
Það verða margir með og margir á
móti, en ég vona að þau sem finna til
undan karlmiðlægu máli fái að fagna.
Snorri Óskarsson:
Ég hef lesið með hléum nýju þýðingar-
tillöguna að Nt. og hef borið saman fram-
setningu textans og aðrar þýðingar. Mér
virðist menn reyna að færa þýðingarnar til
betri vegar og nær daglegu máli þjóðar-
innar.
Ég vil hrósa mörgu í orðavali nýrrar
þýðingar þar sem „gagnsæ orð“ skila mér
sem lesanda hugsun Guðs og boðum
fagnaðarerindisins á gleggri hátt. Takið
„sinnaskiptum" er frábært innlegg í nýju
þýðinguna t.d. (Post.2:38) og eins má
nefna „mælistiku þessa heirns"
(FSóm.12:2) enda eru þetta auðskilin og
gegnsæ orð.
En nauðsyn er að fara hægt í allar
breytingar þar sem illskiljanleg orð (eða
gömul orð) þarf að endurvekja svo málið
tapist ekki eða rýrni.
Að láta undan samtímanum er frá
minum bæjardyrum séð afar slæm mistök
eða afleikur. Orðið á að vera salt, tvíeggjað
sverð og til leiðréttingar, áminningar og
huggunar. Breyta má textanum ef það er
ekki á kostnað hugsunarinnar sem frum-
textinn flytur og hann gegnir sínu hlutverki.
Mérfinnstt.d. að athöfnin sem við köll-
um „skirn“ þyrfti að vera nefnd öðru nafni.
Orðið skírn í íslensku máli hefur verið
notað yfir nafngjöf nema hjá örfáum.
Baptismo hefur auðvitað mikið meiri og
dýpri merkingu en nafngjafarformið.
Að breyta bræðrum í systkini finnst mér
ekki aðkallandi mál. Færum við svona
með texta Halldórs Laxness til að ná fram
jafnréttissjónarmiði? Okkur ber að virða
skrifara og boðbera textans.
Aftur á móti finnst mér gott mál að
láta gömlu fleirtöluna (vér, þér) lönd og leið
þó svo að hún tilheyri hnignandi þætti
íslenskrar tungu.
Mér er líka til efs að bót sé að því þegar
vers sem eru á hraðbergi hjá þorra
þjóðarinnar og prédikarar varpa fram, fá
„andlitslyftingu". Eins og : „Komið til
mín...“ (Matt 11:28) eða „Ég ervegurinn,
sannleikurinn og lífið, enginn kemur til
föðurins nema fyrir mig.“ Þessi kunnu vers
eru sem Ijóð í bundnu máli. Merkingin er
Ijós og málsbætur eru rýrar við að breyta
þeim..
En mín mesta undrun tengist tillögunni
að breytingunum á lastalista postulans. Þar
erum við komnir út í kviksyndi ef þessi
atriði fara að riðlast. Ég trúi því að þó svo
menn teljist í dag fordómafullir og/eða
þröngsýnir þegar þeir halda fram 1 .Kor.6:9
þá muni tíminn leiða í Ijós að framsetning
Biblíunnar á þessum atriðum styðst við
mjög sterk rök. Korintubréfið var ekki ritað
til Gyðinga heldur heiðingja sem voru
komnir (ógöngur syndarinnar. Lífsmátinn (
Korintu var augljós kirkjunni og ekki um að
villast að ávöxtur synda reyndist ferlegur.
Hið forna samfélag bar glögg merki um
það að þeir sem voru komnir út í kynvillu,
samlíf samkynhneigðra eða hvaða nafni
menn vilja nefna þssa iðju, voru í „veg-
leysu.“ Mérfinnst einnig eðlilegt að
þýðendur átti sig á því að ef það telst synd
að hafa samlíf við skækju þá er annars
konar kynlíf utan hjónabands einnig synd,
sbr. orð Jesú í Matt. 19:4-6.
Auðvitað skiptir engu máli fyrir þann
sem ekki les hvernig farið er með textann
en fyrir þann sem les og treystir því að
menn hafi verið knúnir heilögum anda
þegar Orðið var ritað, þeim er ekki sama
um Biblíuna, hún er lífæð Guðs í huga
okkar og hjarta.
Snorri í Betel
i M. Heidegger. 1984. Gesamtausgabe, 53. bindi, 2. hluti: Vorlesungen 1923-1944. Frankfurt am Main, bls. 76.
ii F.D.E. Schleiermacher. 1838. Úber die verschiedenen Methoden des Ubersetzens. 24. Juni 1813, í: sami, Friedrich
Schleiermachers sammtlicher Werke. Dritte Abtheilung: Zur Philosophie, 2. bindi: Dr. Friedrich Schleiermachers philosophis-
che und vermischte Schriften. Berlin, bls. 218.
iii Sbr. Biblíurit 1.1993: Formáli. Fyrri Konungabók, Síöari Konungabók, Rutarbók, Esterarbók, Jónas. Reykjavík, bls. 10.
iv Sbr. S.ð. Steingrimsson. 1990. Úr hebresku á íslenzku. Nokkrir punktar, sem snerta þýöingu Gamla testamentisins, í: G.A.
Jónsson (ritstj.), Biblíuþýöingar i sögu og samtíð: Ritröð Guðfræðistofnunar 4. Reykjavík, bls. 133-143. Þessi grein gefur gott
yfirlit yfir þá textavinnu sem þýðandi Gamla testamentisins byggir á.
v Sbr. Biblíurit 8. 2002: 2. Mósebók, 4. Mósebók, Jesaja, Hósea. Reykjavík, bls. 54.
vi Sbr. W. Gross. 2001. Pragmatische und syntaktische Gesichtspunkte des Hebráischen und deutscher Ubersetzungen.
Beispiele aus der alttestamentlichen Poesie, í: sami (ritstj.), Bibelubersetzung heute - geschichtliche Entwicklungen und
aktuelle Anforderungen. Stuttgarter Symposion 2000, Stuttgart 2001, bls. 167-207.
vii Þessi orðaröð fylgir nákvæmlega hebreska textanum. Tilvitnunin í Sl 2.7 er úr nýju þýðingunni. Sbr. Biblíurit 9. 2003:
Sálmarnir. Reykjavík, bls. 12.
viii E.A. Nida / J. de Waard. 1986. From One Language to Another. Functional Equivalence in Bible translating. Nashville, Camden
og New York, bls. 40. Heimssamband biblíufélaganna (UBS) hefur sett fram sambærilega flokkun. í stað náinnar sambærile-
grar þýingar tala þeir um lítúrgískar biblíuþýðingar og sérstaka þýðingu handa börnum.
ix Þessi flokkur er í samræmi við hugmyndir Lúthers um eðli biblíuþýðinga. Hann skrifaði: „Sá sem vill tala þýsku verður ekki að
nota hebreskuna, heldur gæta þess, að ef hann skilur Hebrea, þá nái hann tökum á merkingunni og spyrji sjálfan sig: Hvernig
myndi Þjóðverji tala i slíkum kringumstæðum? Þegar hann hefur fundið þýsku orðin, sem eiga við, getur hann yfirgefið
hebreskuna og komið merkingunni til skila á þeirri bestu þýsku, sem hann kann." Sbr. M. Lúther. 1912. Summarien uber die
Psalmen und Ursachen des Dolmetschens. 1531-1533, i D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe, 38. bindi.
Weimar, bls. 1-69 (hér bls. 11).
x H. Salevsky. 2001. Úbersetzungstyp, Úbersetzungstheorie und Bewertung von Bibelubersetzungen (Ein Beitrag aus uberset-
zungstheoretischer Sicht), í: W. Gross (ritstj.), Bibelubersetzung heute - geschichtliche Entwicklungen und aktuelle
Anforderungen. Stuttgarter Symposion 2000, Stuttgart 2001, bls. 119-150.
35