Fréttablaðið - 09.01.2010, Blaðsíða 62

30 9. janúar 2010 LAUGARDAGUR
„Mér er efst í huga þakklæti til fólksins í
Jafnréttisskólanum og allra þeirra sem hafa
stutt við hann og skapað þetta tækifæri fyrir
okkur,“ segir Hafiz Noori. Hann er ánægður
með dvöl sína hér á landi og segir námið
í skólanum vel skipulagt og yfirgripsmikið.
Sérstaklega þótti honum vettvangsferðirnar
fróðlegar. „Það er svo mikilvægt að sjá með
eigin augum til þess að skilja hvernig hlutirnir
ganga fyrir sig. Þannig gat ég betur séð fyrir
mér hvernig ég get notað þekkinguna heima
í Afganistan. Það er ekkert mikilvægara í
uppbyggingarstarfi en að hafa fram-
tíðarsýn.“
Eitt af því sem Hafiz þótti hvetj-
andi var hversu vel honum virðist
Íslendingar fylgjast með málefn-
um þjóðar sinnar. „Til dæmis eru
allir að tala um þessa fjárhags-
krísu. Allir sem við höfum talað
við minnast á hana. Í Afganistan
vita margir ekkert um ástandið í
landinu. Það er meðal annars vegar
vegna öryggisleysisins. Þegar fólk
býr við svona mikið óöryggi
getur það ekki hugsað um
aðra hluti, svo sem upp-
byggingu og þróun. Þar
fyrir utan hafa fæstir
rafmagn í Afganistan
og þar af leiðandi ekki
sjónvarp, útvarp eða
internet. Og ef þeir
komast í þessa hluti er
alls óvíst að þeir skilji
nokkuð, því ólæsi er
gríðarlegt. En það var
jákvætt fyrir mig að sjá hér hvernig fólk getur
unnið náið saman að einhverju markmiði og
ég vona að þetta geti orðið raunin í Afganist-
an í framtíðinni.“
Hafiz, sem er menntaður á sviði heilbrigð-
isvísinda, starfar innan samtaka sem einbeita
sér að því að auka hæfni afganskra kvenna á
hinum ýmsu sviðum, í því miði að auka hlut
þeirra í samfélaginu. Hann segir vandamálin
sem Afganistan stendur frammi fyrir mörg. Við
úrlausn þeirra sé nauðsynlegt að jafnréttismál
séu alltaf í brennidepli, ef vel eigi að takast
til með uppbygginguna. Samtök eins og
þau sem hann vinnur fyrir spili því stórt
hlutverk og þekkingin sem hann viðaði
að sér hér á landi muni því nýtast vel
þegar heim verður komið. „Allt sem
við lærðum getum við nýtt í samtök-
unum okkar og við getum deilt því
með öðru fólki. Þannig mun þekking
okkar héðan margfaldast.“
ÞEKKINGIN HÉÐAN MUN MARGFALDAST
„Vist okkar hér var ekki bara þjálfun, heldur
líka raunveruleg uppbygging á okkur sem ein-
staklingum,“ segir Latifa Hamidi, önnur þeirra
tveggja Afgana sem dvalið hafa hér á landi
undanfarna tvo mánuði við Jafnréttisskóla HÍ.
Nú er hún snúin aftur heim og segist hlakka
til að nýta þær aðferðir sem hún hefur lært
að beita hér á landi. Hún er ekki í vafa um að
geta gert það, þrátt fyrir að löndin séu eins
og svart og hvítt. „Margir hafa spurt mig hvort
ég geti nokkuð notað þessa þekkingu í Afgan-
istan. En í grunninn eru kvennabaráttan mjög
alþjóðleg og keimlík alls staðar. Það gilda
sömu lögmálin. Ég lærði heilmikið hérna
og nú mun ég fara heim og margfalda
þessa þekkingu,“ segir Latifa. Hins
vegar þýðir ekki í öllum tilvikum að
beita sömu aðferðunum og hér.
Þau verði að finna sínar eigin leiðir
til að koma skilaboðunum á fram-
færi. „En þjálfunin hjálpaði okkur
að sjá fyrir okkur þá þróun sem
getur átt sér stað í Afganistan.
Við erum þakklát fyrir það.“
Ýmislegt kom Latifu
undarlega fyrir sjónir
hér á landi. Til að
mynda varð hún
forviða fyrst þegar
hún gekk hér um
tómar göturnar og
skildi ekkert í því
hvar fólkið héldi
sig. Í náminu
rak hún sig
líka á efni sem
hún mun að
öllum líkindum aldrei sjá heima. „Fyrirlestur
um kynferðisleg réttindi var til dæmis mjög
sérstakur fyrir mig og áhugavert að upplifa
hann.“
Latifa er rétt liðlega þrítug og hefur eins
og aðrir landar hennar upplifað margt á ævi
sinni. Þegar hún var langt komin með lækna-
námið komust talibanar til valda. Á valdatíma
þeirra einangruðust konur gríðarlega og Latifa
varð að hætta námi. Sjálf hafði hún alla tíð
verið fróðleiksfús og sveið að frændsystkini
hennar fengju ekki að ganga í skóla. Hún hóf
því að fræða þau og fljótt bættust nágranna-
börnin við. Svefnherbergi Latifu breyttist því
í leynilega kennslustofu á daginn, enda
kennslan ekki talibönunum þóknanleg.
Eftir að talibanastjórnin var horfin
frá kláraði Latifa læknanámið og hóf
störf hjá UNIFEM í Afganistan. Á þeim
vettvangi hefur hún meðal annars
unnið með stjórnvöldum að uppbygg-
ingu tíu ára áætlunar sem miðar að
því að auka og bæta hlut kvenna á
öllum sviðum samfélagsins. Og
næst á dagskrá er að hrinda
af stað verkefni sem snýr að
kynjaðri fjárlagagerð, en fyrir
það hefur hún þegar unnið
aðgerðaáætlun.
SVIPUÐ BARÁTTUMÁL Í AFGANISTAN OG HÉR
L
atifa Hamidi og Hafiz
Noori hafa dvalið hér á
landi undanfarna rúma
tvo mánuði en þau sneru
aftur til síns heima í gær
þar sem þau starfa bæði
að jafnréttismálum. Þau voru fyrstu
nemendur hins alþjóðlega Jafnrétt-
isskóla við Háskóla Íslands sem hóf
þriggja ára tilraunatímabil síðast-
liðið haust. Þær Sigríður Þorgeirs-
dóttir, dósent í heimspeki við HÍ,
og Irma Erlingsdóttir, forstöðumað-
ur Rannsóknarstofu í kvenna- og
kynjafræðum við HÍ, hafa undan-
farin tvö ár unnið að þróun og und-
irbúningi skólans innan HÍ í sam-
starfi við utanríkisráðuneytið. Þær
fengu Önnudís Grétu Rúdólfsdótt-
ur til liðs við sig síðastliðið haust en
hún gegnir starfi námsstjóra skól-
ans.
Allar eru þær ánægðar með
hvernig til tókst, þótt nemendurnir
hafi verið tveir en ekki fjórir eins og
upphaflega stóð til. Tveir nemendur
voru væntanlegir frá Gasasvæðinu,
en skömmu fyrir brottför þeirra var
landamærunum lokað og þeir fengu
ekki leyfi til að yfirgefa svæðið.
Þriggja ára tilraun
Tilraunatímabil Jafnréttisskól-
ans nær yfir þrjú ár og á nem-
endum að fjölga með hverju ári
sem líður. Næsta haust er gert ráð
fyrir sex nemendum og átta þar á
eftir. Þegar þessu tímabili lýkur
tekur erlendur matsaðili verkefn-
ið út, en stefnt er að því að skólinn
verði viðurkenndur sem hluti af
Háskóla Sameinuðu þjóðanna. Þrír
slíkir eru fyrir hér á landi; Land-
græðsluskólinn, Sjávarútvegsskól-
inn og Jarðhitaskólinn, sem eru
fyrirmyndir að starfsemi Jafnrétt-
isskólans. Allir þessir skólar hafa
það að markmiði að bjóða hingað
fólki frá þróunarlöndunum til að
afla sér þekkingar og þjálfunar á
sviðum sem Íslendingar hafa sér-
þekkingu á. „Það sama gildir um
jafnréttisstarf og jafnréttisrann-
sóknir, en sögulega og menning-
arlega búum við þar að hefð og
reynslu til að byggja á,“ segir Sig-
ríður, sem segir ómetanlegt starf
unnið innan veggja allra þessara
skóla.
Jafnréttisskólinn er starfrækt-
ur í tengslum við EDDU öndveg-
issetur, rannsóknarsetur sem þær
Sigríður og Irma eru í forsvari
fyrir. Innan EDDU fara meðal
annars fram þverþjóðlegar jafn-
réttisrannsóknir með tilliti til
alþjóða- og þróunarsamstarfs og
því er eitt af áherslusviðum set-
ursins að styðja sérstaklega við
skólann. Edda hlaut á síðasta ári
stærsta rannsóknarstyrk Rannís
sem veittur hefur verið til hug- og
félagsvísinda hér á landi.
Himinn og haf á milli
Mikið skilur Ísland og Afganist-
an að þegar kemur að jafnréttis-
málum. Á meðan Ísland mælist
meðal þeirra fremstu í alþjóðleg-
um úttektum á kynjajafnrétti er
Afganistan í einu af neðstu sæt-
unum. Meðal lífaldur kvenna þar
er 44 ár og ekki nema 11 prósent
kvenna læs. Við uppbyggingu í
landinu skiptir sköpum að bæta
kjör kvenna. Bæði Latifa og Hafiz
segja það lærdómsríka reynslu að
koma úr þeirra aðstæðum og sjá
hvernig jafnréttismálum er háttað
hér á landi. En námið er ekki ein-
hliða heldur segjast forsvarsmenn
skólans einnig hafa lært mikið af
þeim. Enda er stefnan að námið sé
þverþjóðlegt og þverfaglegt. „Fólk
frá ólíkum menningarheimum
hefur iðulega staðalmyndir hvert
um annað og það er lærdómsríkt
að sjá sjálf okkur í ljósi hinna“
eins og Sigríður segir.
Nemendur skólans fá til sín
fjölda sérfræðinga á hinum ýmsu
sviðum jafnréttis, auk þess að
heimsækja sjálfir stofnanir og
fyrirtæki og kynna sér stefnu
þeirra í jafnréttismálum. Þá er
námið í senn fræðilegt og hagnýtt
og nemendurnir læra ýmsa tækni
sem á að nýtast þeim í heimalandi
sínu, svo sem samningagerð og -
tækni. Enn fremur er ljóst að með
því að veita þessum nemendum
þjálfun hér er verið að mennta
fleiri. Þau Latifa og Hafiz ætla
til að mynda bæði að halda nám-
skeið sem byggir á þeirri þekk-
ingu sem þau hafa viðað að sér
hér og þannig mun þekking þeirra
nýtast fleirum í Afganistan. Þau
hafa auk þess unnið að verkefn-
um hér sem munu verða liður í
starfi þeirra að jafnréttismálum
í heimalandinu.
Liður í þróunarsamvinnu Íslands
Jafnréttisskólinn er samvinnu-
verkefni Háskóla Íslands og utan-
ríkisráðuneytisins og er liður í
þróunarsamvinnu Íslands. „Það
er yfirlýst stefna í utanríkismál-
um Íslands að leggja áherslu á
jafnrétti,“ segir Irma. „Áhersla
á jafnrétti í alþjóðlegu samhengi
þarf að vera studd af rannsóknum
og þekkingaröflun. Starf Jafn-
réttisskólans og öndvegis seturs-
ins EDDU eru framlag í þá veru.
Það hefur verið afar lærdóms-
ríkt að eiga samræður við þau
Latifu og Hafiz um jafnréttismál
og bera saman bækur okkar. Við
erum sannfærð um að þetta starf
eigi eftir að styrkja okkur hér
heima á vettvangi jafnréttismála,
ekki síður en það fólk sem sækir
okkur hingað heim til að kynna
sér málaflokkinn.“
Þverþjóðlegar jafnréttissamræður
Þau Latifa Hamidi og Hafiz Noori eru fyrstu nemendurnir til að ljúka námi við Jafnréttisskóla Háskóla Íslands. Hólmfríður
Helga Sigurðardóttir náði þeim rétt áður en þau flugu aftur heim til Afganistans og fékk að heyra hvað þau taka með sér héðan.
ÁNÆGÐ MEÐ ÚTKOMUNA Annadís Gréta Rúdólfsdóttir, Sigríður Þorgeirsdóttir og Irma Erlingsdóttir eru konurnar á bak við Jafnréttisskóla Háskóla Íslands. Þær unnu náið með
þeim Latifu Hamidi og Hafiz Noori meðan á dvöl þeirra stóð og eru þau öll á einu máli um að hafa lært mikið á þessari fyrstu önn skólans. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
LATIFA HAMIDI
Segist vel geta nýtt
þekkingu á íslensk-
um jafnréttismálum í
Afganistan, þótt ólíkar
aðferðir þurfi að finna til
að miðla henni þar.
HAFIZ NOORI
Varð sérstaklega
hrifinn af því
hvað honum
virtist Íslending-
ar fylgjast vel
með málefnum
þjóðar sinnar.