Fréttablaðið - 20.03.2010, Blaðsíða 24

24 20. mars 2010 LAUGARDAGUR
Ö
nnur kvikmyndin
eftir handriti Val-
dísar Óskarsdótt-
ur með hana sjálfa
í sæti leikstjóra
– Kóngavegur –
verður frumsýnd næstkomandi
föstudag, 26. mars. Á skjánum
sjást margir af sömu leikurum og
í fyrstu mynd Valdísar, Sveitabrúð-
kaupi, sem kom út árið 2006. Þar
af eru margir úr leikhópnum Vest-
urporti auk annarra valinkunnra
íslenskra stórleikara. Við Kónga-
veg bætist jafnframt góður feng-
ur, þýski leikarinn Daniel Brühl,
sem margir muna eftir úr Goodbye
Lenin og Inglorious Basterds.
Myndin hefst þegar Junior, leik-
inn af Gísla Erni Garðarssyni,
kemur heim eftir þrjú ár í útlönd-
um til að hitta pabba sinn og finn-
ur hann í hjólhýsahverfi. Hann
kemur með Rubert vin sinn með
sér, sem leikinn er af fyrrnefnd-
um Brühl. Koma þeirra hristir upp
í tilveru íbúanna við Kóngaveg á
þeim fimm dögum sem myndin
nær yfir. „Ekkert af því fólki sem
býr á Kóngaveginum hefur bein-
línis valið sér að búa þar heldur
er þar af einhverjum sérstökum
ástæðum og virðist ekki kom-
ast út úr mynstrinu,“ lýsir Val-
dís. „Það er hrætt við breyting-
ar og gerir ekkert í sínum málum
því svona hefur þetta alltaf verið.
En þú getur alltaf breytt hlutun-
um. Það er bara spurning hvort þú
þorir því eða ekki. Það getur vel
verið að þetta fólk virðist skrít-
ið í fyrstu. En í rauninni er það
ofsalega normalt. Býr bara við
sérstakar aðstæður.“
Byggðu nýtt hverfi
Öll hjólhýsin við Kóngaveg eiga
sér fyrirmynd í einhverju þeirra
þriggja hjólhýsahverfa á suðvest-
urhorni landsins sem Valdís og
félagar skoðuðu vel við undirbún-
ing myndarinnar. Til stóð að taka
hana upp í stærsta hjólhýsahverfi
landsins við Laugavatn. Þegar í ljós
kom að sérstakt samþykki þyrfti
frá öllum sem eiga bústað þar var
hins vegar brugðið frá þeim áætl-
unum og ákveðið að byggja nýtt
hverfi upp frá grunni.
„Við vorum svo heppin að fá leyfi
frá Reykjavíkurborg til að byggja
upp þetta svæði í Almannadal, rétt
fyrir utan höfuðborgarsvæðið. Þar
var ekkert nema gras og leikmynda-
hönnuðirnir okkar byggðu svæðið
upp frá grunni. Á endanum leit þetta
út eins og rótgróið hverfi. Þetta var
svo vel gert hjá þeim, að það kom
fólk á svæðið og spurði hvort það
gæti fengið leigða lóð undir hjólhýs-
in sín, hélt þetta væri nýtt hjólhýsa-
hverfi að spretta upp.“
Klipparinn ber ábyrgðina
Valdís er þekktust fyrir hæfileika
sína í klippiherberginu en hún
hefur komið að gerð margra stór-
mynda, þar á meðal hinnar dönsku
Festen og hinnar bandarísku The
Eternal Sunshine of The Spotless
mind, en fyrir klippingu hennar
fékk hún hin virtu Bafta-verðlaun.
Hún segist óhjákvæmilega hafa
lært eitt og annað á undanförnum
árum, hvað viðkemur handrits-
vinnu og leikstjórn. „Frá árinu
1991 hef ég eytt meiri tíma inni
í klippiherbergi en utan þess. Ég
væri náttúrlega bara auli ef ég
hefði ekki lært sitthvað um sögu-
uppbyggingu, karakteruppbygg-
ingu og frásagnartækni – allt þetta
sem leikstjórar þurfa að kunna.
Það er liðin tíð að leikstjórar sitji
við hliðina á klipparanum og þeir
ákveða í sameiningu hvað eigi að
nota og hvað ekki. Nú orðið klippir
klipparinn myndina saman og svo
kemur leikstjórinn inn og þeir fara
í sameiningu yfir það sem búið er
að gera. Svo fer leikstjórinn og
klipparinn heldur áfram að klippa.
Þannig að það er á ábyrgð klippar-
ans hvernig útkoman verður.“
Fyrstu skrefin
Fyrsta bíómyndin sem Valdís tók
þátt í var Löggulíf í leikstjórn
Þráins Bertelssonar. „Mig hafði
alltaf langað að starfa við kvik-
myndagerð og var búin að labba á
milli og spyrja hvort ég gæti feng-
ið vinnu sem klippari, án árangurs.
Svo fór ég á námskeið í kvikmynda-
gerð hjá Dramatiska Institutet í
Stokkhólmi og hélt svo áfram að
ganga á milli þegar ég kom heim
og biðja um vinnu, án árangurs.
Þegar ég sá að þetta ætlaði ekki að
ganga hjá mér réði ég mig í vinnu
sem ljósmyndari hjá Þjóðviljan-
um. Ég held ég hafi verið búin að
vinna þar í viku þegar ég fékk sím-
tal frá Þráni. Hann sagðist vanta
ljósmyndara, klapper og loader.
Hvort ég hefði áhuga. Og ég sagði
bara já!“
Á næstu árum vann hún í nokkr-
um íslenskum bíómyndum, þang-
að til hún hóf nám við Danska
kvikmyndaskólann, þaðan sem
hún útskrifaðist 1991 eftir fjög-
urra ára nám. Það var lokaverk-
efni hennar þar sem kom henni af
stað á hinum danska bíómarkaði.
Danski leikstjórinn Jesper W. Niel-
sen hafði séð það og hrifist svo af
klippingunni að hann óskaði eftir
því að hún klippti myndina hans,
Den Sidste Viking, nokkrum árum
síðar. Valdís flutti í kjölfarið til
Danmerkur og klippti meðal ann-
ars Mifune Sidste Sang í leikstjórn
Søren Kragh Jacobsen og Festen í
leikstjórn Thomas Vinterberg.
Eftirminnilegir tímar
Þegar hér var komið sögu var Val-
dís alfarið flutt til Danmerkur og
farin að starfa víðar en í Evrópu.
Hún klippti meðal annars myndina
Finding Forrester eftir Gus Van
Sant. Eitt eftirminnilegasta verk-
efnið sem hún landaði var klipping
á myndinni The Eternal Sunshine
of The Spotless Mind í leikstjórn
Michel Gondry. „Michel er snill-
ingur. Svo var hann með handrit
eftir Charlie Kauffman, sem er
einhver besti handritshöfundur í
heimi. Klippiteymið var sterkt og
óvenju samrýnt. Sumar myndir
eru erfiðar og gefa manni ekkert.
Aðrar myndir eru erfiðar en gefa
manni mikið á móti. Eternal Suns-
hine var ein af þessum gefandi.
Þegar ég var búin að klippa hana
var ég ekki ofan í þessari svörtu
holu sem ég dett oft ofan í eftir
mjög hektíska vinnu. Ég gaf henni
allt sem ég átti og hún gaf mér allt
sem hún átti. Það var alveg geggjað
gaman.“
Ekki eru allar reynslusögur Val-
dísar jafn skemmtilegar en hún
hefur lent í hinu og þessu á ferlin-
um, ekki síst í samskiptum við stóru
stúdíóin í Bandaríkjunum. Í eitt
skipti hafði hún verið látin fjúka
og í annað skiptið var hirt af henni
kredit fyrir klippingu. „Í Ameríku
er bara mjög algengt að heilu deild-
irnar séu látnar fara á einu bretti
ef myndin skorar ekki nógu hátt í
prufusýningum. Þetta gerist ekki
á Norðurlöndunum og heldur ekki
annars staðar í Evrópu. Þar þarftu
að gera eitthvað mikið af þér til að
verða rekinn. Hollywood er alger
frumskógur og ef maður ætlar að
vera þar, verður maður annaðhvort
að láta sig hafa ýmislegt sem maður
vildi helst vera laus við eða velja
að gera eitthvað annað, einhvers
staðar annars staðar.“
Komin heim
Árið 2006 var Valdís búin að fá
nóg af klippivinnunni og ákvað að
hætta í þeim bransa. Hugmyndin
og söguþráðurinn að Sveitabrúð-
kaupi hafði verið til í langan tíma
svo hún ákvað að athuga hvort ekki
væri hægt að gera kvikmynd upp úr
þessari hugmynd. Hún sendi sögu-
þráðinn á Gísla Örn í Vesturporti
og boltinn rúllaði af stað.
„Ég kann voða lítið annað en
kvikmyndagerð svo það var bara
spurningin hvað ég gæti gert annað
í kvikmyndagerð en að klippa,“
segir Valdís. Hún er hæstánægð
með reynsluna af vinnunni hér
heima, þrátt fyrir að stakkurinn sé
kvikmyndagerðarmönnum töluvert
þrengra skorinn hér en í útlöndum.
Hún er ekki síst ánægð með menn-
ina á bak við framleiðslufyrirtæk-
ið Mystery Island, þá Árna Filipp-
usson, Davíð Óskar Ólafsson og
Hrein Beck. „Þessir strákar hafa
þetta „gerum þetta bara!“-element.
Þeir sjá leiðir til að framkvæma
hlutina og finna lausnir á öllum
málum. Svo eru þeir alltaf tilbúnir
að bakka mig upp, alveg sama hvað
ég kem með fáránlegar hugmynd-
ir. Þannig að þegar ég vildi fara út
í aðra bíómynd, eftir Sveitabrúð-
kaup, kom aldrei annað til greina
en að leita aftur til þeirra. Ég hefði
sjálfsagt aldrei komist í gegnum
þessar tvær myndir ef ekki hefði
verið fyrir þá. Það er bara svo
einfalt.“
Óvissan fram undan
Eins og hefur líklegast ekki farið
framhjá neinum ríkir mikil óvissa
í íslenskri kvikmyndagerð. Valdís
finnur fyrir henni eins og aðrir.
„Eins og er hef ég ekki hugmynd
um hvað ég ætla að gera eftir
frumsýninguna á Kóngavegi. Ég
segi nei takk við myndum alveg
þangað til ég finn að ég er tilbú-
in að fara aftur af stað. Mér finnst
gaman að klippa ef ég fæ að vera í
friði. En ég nenni ekki aftur út að
vinna einhvers staðar í níu mánuði.
Mér finnst of gott að búa á Íslandi.
En það er engin íslensk mynd að
fara af stað, svo það getur verið að
ég neyðist til að endurskoða þessa
ákvörðun mína …“
Klippingin góður leikstjórnarskóli
Eftir farsælan en krefjandi feril sem klippari alþjóðlegra bíómynda sneri Valdís Óskarsdóttir heim til Íslands fyrir nokkrum
árum. Hér settist hún sjálf í stól leikstjóra og þar virðist fara vel um hana, enda er hún þegar búin að gera tvær bíómyndir. Hólm-
fríður Helga Sigurðardóttir heimsótti Valdísi og spjallaði við hana um þá nýju, Kóngaveg, sem verður frumsýnd á föstudaginn.
HANDRITSHÖFUNDUR OG LEIKSTJÓRI Valdís Óskarsdóttir skrifaði handritið að Kóngavegi og leikstýrði myndinni sjálf. Að hennar eigin mati eru persónurnar í myndinni bara
skrítnar á yfirborðinu. Þær séu í raun bara venjulegt fólk sem býr við sérstakar aðstæður. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Frá árinu 1991 hef ég eytt meiri tíma inni í klippiherberg-
is en utan þess. Ég væri náttúrlega bara auli ef ég hefði
ekki lært sitthvað um söguuppbyggingu, karakterupp-
byggingu og frásagnartækni – allt þetta sem leikstjórar
þurfa að kunna.
Daníel Brühl og Gísli Örn Garðarsson í hlutverkum sínum í Kóngavegi.