Fréttablaðið - 20.03.2010, Blaðsíða 31

LAUGARDAGUR 20. mars 2010 31
➜ BOÐ UM RÁÐGJÖF SKIPTA TUGUM
„Þetta var eitt af þessum mörgu erindum sem
komu hér á síðasta ári frá alls konar ráðgjöfum
og aðilum sem voru boðnir og búnir að bjarga
okkur. Allir höfðu þeir mismunandi sýn á málin
en efuðust ekki um eigin hæfileika og ágæti
til að gera það,“ segir Indriði H. Þorláksson,
aðstoðarmaður fjármálaráðherra, um boð
Alex Jurshevski um aðstoð við að ráða fram úr
efnahagsvandanum hér. Hann segir að fæstum
þessara erinda hafi verið svarað. Stjórnvöld
hafi þegar verið komin með ráðgjafa í þau
verkefni sem verið var að vinna að.
Að sögn Indriða hafa mörg tilboð um ráðgjöf
borist stjórnvöldum. Þau skipta tugum. „Það
hefur verið mjög mikið um þetta og alveg fram
á síðasta dag. Um daginn kom til dæmis fram
í fréttum að eitthvert franskt fyrirtæki bauðst
til að undirbúa umsókn okkar um inngöngu í
Parísarklúbbinn. Í honum eru fátækustu lönd
heims.“
Flestum er þessum mönnum snúið við í
gættinni. „Bæði er þetta slíkur fjöldi og svo er
þetta sölumennska, menn eru að bjóða þjón-
ustu og ætla að maka krókinn. Og það má svo
sem benda á fyrirtæki sem hafa komist með
tærnar inn fyrir gættina eins og frægt er orðið,
Mischon de Reya er kannski af þessum toga.“
Hann segir þann hátt hafðan á í fjármála-
ráðuneytinu að ef leita þarf ráðgjafar sé leitað
til virtra aðila, oft fyrir milligöngu manna sem
þekkja vel til. Ekki sé gripið í tilboð sem berast
inn um bréfalúguna.
Indriði kveðst ekki þekkja mikið til Alex
Jurshevski en segir fyrirtæki hans þekkt á
þessum vettvangi. „Ég sá þó ekki annað en
að kynningin á honum hefði verið byggð á
hans eigin kynningu. Ég þekki ekki til þess að
hann hafi komið að eða unnið fyrir ríki. Það
kann að vera en mér þykir fremur ólíklegt að
fyrirtæki sem hefur svona bakgrunn sé kallað
til aðstoðar. Þetta viðtal í kanadíska sjónvarp-
inu sýnir mjög vel hver starfsgrundvöllur þess
er.“ Viðtalið fjallaði um hvernig græða megi í
ríkjum sem glíma við fjárhagserfiðleika.
„Það er þekkt að til eru verðbréfafyrirtæki
sem kaupa eignir og skuldabréf ríkja og
fyrirtækja sem lenda í vandræðum í þeirri
von að þau hækki,“ segir Indriði. „Við sjáum
það til dæmis á skuldabréfum gamla Lands-
bankans sem um tíma voru seld á um eitt
prósent af nafnvirði. Eftir að fréttir bárust um
betri endurheimtur var verðið komið upp í
fimm prósent. Þeir sem keyptu í upphafi voru
því búnir að fimmfalda eign sína. Þeir taka
auðvitað áhættu en oft og tíðum er það svo
að þegar ástandið er sem verst og sjokkið sem
mest fellur verðmætið á svona skuldum eða
kröfum langt niður fyrir raunvirði og þá hlaupa
svona menn til.“
Indriði segir það orð fara af sumum, sem
leggja stund á svona viðskipti, að þeir geri sitt
í byrjun til að mála myndina sem dekkstum
litum svo verðið verði sem lægst. Síðan snúi
þeir blaðinu við og tali upp verðið á ný.
komast yfir sem mest af verð-
mætum. Margar þjóðir hafa farið
flatt á því að standa ekki í lapp-
irnar gagnvart slíkum mönnum.
Einn viðmælenda sagði að hugs-
anlega væri þar komin skýringin
á slæmu orðspori AGS. Það væri
ekki fyrir verk sjóðsins sem ríki
stæðu áfram höllum fæti eftir
aðstoð hans heldur hrægamm-
anna sem fylgdu í kjölfar hans.
Ekki má líta svo á að allir sem
að fyrra bragði bjóða stjórn-
völdum ráðgjöf eða falast eftir
verðmætum á frjálsum markaði
séu vargar. Sumum gengur gott
eitt til. Fjárfestingar geta verið
fullkomlega eðlilegar og bein-
línis nauðsynlegar. Kaup Fær-
eyjabanka á stórum hluta í trygg-
ingafélaginu Verði eru dæmi um
slíkt. Allt bendir til að það sé lang-
tímafjárfesting enda fellur hún
vel að starfsemi móðurfélagsins.
Viðmælendum bar hins vegar
saman um að
hrægammarn-
ir þekktust best
á má lf lutn -
ingnum. Þeirra
háttur væri að
segja að ástand-
ið væri mjög
slæmt, verra
en það í raun
og veru væri.
„Þeir tala allt
niður og gera
alla hrædda,“ sagði einn. Og ef
einkasamtöl dygðu ekki til reyndu
þeir að koma sér á framfæri í fjöl-
miðlum. Þannig reyndu þeir að
búa til hljómgrunn fyrir málflutn-
ing sinn og þrýsta á um að þjón-
usta þeirra eða viðskiptahugmynd
sé keypt.
Afstaða almennings sérstakt
mein
Líkt og áður var nefnt eru það
ekki aðeins efnahagslegar aðstæð-
ur sem gera hrægömmum kleift
að athafna sig. Samfélagslegt
ástand hefur mikið að segja. Eftir
hrun ríkir mikil tortryggni í garð
allra sem komu nálægt bönkum
eða störfuðu á öðrum vígstöðv-
um viðskiptalífsins. Almenningur
treystir illa slíku fólki. Skiptir þá
engu hvort það hafði eitthvað með
bankahrunið að gera eða ekki. Því
er kallað eftir útlendingum. Þetta
sést á blaðagreinum og í umræðu-
þáttum en ekki síst á blogginu.
„Fólk vill útlendinga bara til að
fá útlendinga og án þess að for-
tíð þeirra sé skoðuð,“ varð einum
viðmælenda að orði. Furðaði hann
sig á þeirri afstöðu enda væri hér
fjöldi fólks sem gæti lagt gott til
endurreisnarinnar. Almennings-
álitið gerði það hins vegar að verk-
um að það fengi ekki tækifæri.
Taldi hann enga þörf á ráðgjöf
frá erlendum einkafyrirtækj-
um. Ríkið nyti ráðgjafar Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins og einstaka
sérfræðings sem valist hefði til
starfa fyrir milligöngu erlendra
ríkisstjórna eða annarra ábyrgra
aðila.
Fullyrti hann að háværar radd-
ir um vantraust á Íslendingum en
traust á útlendingum hefðu áhrif
á stjórnmálamenn og aðra. Þessi
afstaða væri mein út af fyrir sig
enda skapaði hún frjóan jarðveg
fyrir allrahanda hrægamma. Frá-
leitt væri að almenningur yrði til
þess að auka enn á tækifæri þeirra
til að athafna sig hér. Ekki væri á
ástandið bætandi.
-tryggjum öryggi í viðskiptum
Ert þú örugglega þú?
www.sff.is
Til að auka öryggi í viðskiptum þurfa allir viðskiptavinir
banka, sparisjóða og eignarleigufyrirtækja að sanna á
sér deili með því að framvísa gildu skilríki. Gild skilríki
eru vegabréf, ökuskírteini og nafnskírteini.
Samkvæmt lögum um peningaþvætti er skylt
að framvísa gildum persónuskilríkjum
Hafi r þú ekki sannað á þér deili er mikilvægt að þú gerir það.
INDRIÐI H.
ÞORLÁKSSON