Fréttablaðið - 07.05.2010, Síða 4

4 7. maí 2010 FÖSTUDAGUR
GARÐYRKJA Í verslun Garðheima í
Reykjavík eru til sölu tóbaksfræ
undir heitinu Wild tobacco. Fræði-
heiti plöntunnar er nicotiana rustica
og er annarar tegundar en almennt
er notuð í tóbaksframleiðslu (nicoti-
ana tabacum). Hún ber þó í sér tölu-
vert meira magn nikótíns.
Hér var plantan árum áður
nefnd „bóndatóbak“ til aðgreining-
ar „borgaratóbaki“ sem fremur var
notað í tóbaksframleiðslu.
Á vef landbúnaðarráðuneyt-
is Bandaríkjanna kemur fram að
plantan sé þar algeng í suðvestur-
ríkjunum, í Mexíkó og Suður-Amer-
íku. Þá hafi plantan verið notuð í
margvíslegum helgisiðum ættbálka
indíána sem og í lækningaskyni.
Gæluheiti eru meðal annars Azt-
eka-tóbak, Zuni-tóbak og Mapacho.
Þá kemur fram á alfræðivefnum
Wikipediu að vegna þessa magns
nikótíns í plöntunni sé hún gjarn-
an notuð til að búa til náttúrulegt
skordýraeitur.
„Í Rússlandi er N.rustica köll-
uð „mahorka“. Fólk af lágstétt-
um reykti hana áður en venjulegt
tóbak komst í almenna dreifingu
eftir seinni heimsstyrjöldina og
er hún stundum enn notuð á þann
veg af bændum og búaliði,“ segir á
vef Wikipediu. Þar kemur fram að
nikótínmagn í laufum plöntunnar sé
allt að níu pró-
sent, en eitt til
þrjú prósent í
hefðbundnum
tóbaksplöntum.
„Nei, ég held
að það sé af og
frá að fólk sé
í einhverjum
mæli að gera
tilraunir með
að rækta sitt
eigið tóbak.
Þetta voru svo
fá bréf sem
við vorum með
hérna,“ segir
Vilmundur
Hansen, garð-
yrkjufræðing-
ur í Garðheimum. „Þetta er nú
bara eitthvað sem var tekið hér
inn af forvitni,“ bætir hann við og
segir að til þessa hafi áhugi á fræj-
unum verið takmarkaður.
„Ég sé ekki að það hafi horf-
ið neitt af viti úr þessu sem við
eigum.“
Vilmundur segir hins vegar að
einfalt ætti að vera að rækta plönt-
una hér. „Þetta er bara ræktað í
stofuglugganum,“ segir hann og
telur meðferðina ekki ósvipaða og
þegar fólk er með tómatplöntur
heima hjá sér.
Ekki er um það getið í tóbaks-
varnarlögum að ræktun á tóbaki
sé óheimil. Á Vísindavef Háskól-
ans er ræktun tóbaksplantna þó
talin kunna að vera ólögleg og
vísað í lög um verslun með áfengi
og tóbak þar sem tekið er fram að
Áfengis- og tóbaksverslun ríkis-
ins skuli einni heimil starfræksla
tóbaksgerðar. Ræktun sé mikil-
vægur þáttur í tóbaksgerðinni og
kunni því að vera óheimil, segir í
svari Magnúsar Viðars Skúlason-
ar laganema við spurningunni um
hvort hér megi rækta tóbak.
olikr@frettabladid.is
Tóbaksfræ til heimabrúks
Tóbaksplöntufræ eru til sölu í verslun Garðheima. Garðyrkjufræðingur segir lítinn áhuga á fræjunum. Plantan
er af tegund sem ber í sér mun meira nikótín en hefðbundin tóbaksplanta. Rússar til sveita hafa notað plöntuna.
MEÐ KÚBVERSKAN VINDIL Hér getur á að líta kúbverska tóbaksbóndann Alejandro
Robaina. Hann lést 17. apríl úr krabbameini í lungum og nýrum, á 92. aldursári.
Robeina er goðsögn meðal vindlagerðarmanna og eini Kúbverjinn sem vindlategund
hefur verið nefnd eftir. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Hugmyndir um að rækta hér á landi
tóbak eru ekki alveg nýjar af nálinni.
Þannig segir í fundargerð Lands-
nefndar frá 3. desember 1770: „Bjarni
Högnason Tjörnum undir Eyjafjöllum
leggur til við landsnefndina að öllu
sýktu fé verði slátrað og hreindýr flutt
inn, tóbaksrækt verði reynd vegna
þess hvað dýrt það er og brennivín
vill hann brugga úr krækiberjum.“
Tóbaksrækt hefur hins vegar ekki
gefist vel hér á landi, en meðal
þeirra sem urðu til þess að spreyta
sig á henni var Skúli Magnússon
fógeti. Í Viðey er að finna Tóbaks-
laut, en nafnið vísar til viðleitni
hans. Ræktunin gekk hins vegar illa
og ekkert tóbak þar að finna. Þó er
eyjan gróðursæl og kemur fram á
Viðeyjarvef Reykjavíkurborgar að
þar sé nú að finna 156 tegundir
háplantna, um þriðjung af flóru
landsins.
„Hér hefir tóbaksrækt aðeins
verið reynd við jarðhita til gamans,
en einskis gagns. Enn er mjög deilt
um tóbakið. Bezt væri eflaust að
vera alveg laus við það,“ segir í grein
Ingólfs Davíðssonar um Gróður og
garðrækt í Tímanum 1. apríl 1958.
Greinin ber yfirskriftina „Þeir púuðu
eins og djöflar“ og er tileinkuð tób-
aki og sögu þess. „Aðaltegundir eru
tvær, þ. e. „bóndatóbak” (Nicotiana
rustica), sem er lágvaxin, harðgerð
jurt, og „borgaratóbak“ eða virginskt
tóbak (N. tabaccum), sem er
hávaxnara og viðkvæmara, en gefur
mun betra tóbak og er nú aðallega
ræktað,“ segir í greininni.
Tóbaksræktun á Íslandi í aldanna rás
MEÐ FRÆIN Starfs-
maður Garðheima
með poka af bónda-
tóbaksfræum.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
BRUSSEL, AP Sjávarútvegsráðherr-
ar Evrópusambandsríkjanna
ákváðu á miðvikudag að endur-
skoðun styrkjakerfis hinnar sam-
eiginlegu sjávarútvegsstefnu
sambandsins verði lokið áður en
næsta ár er á enda.
Styrkir Evrópusambandsins til
sjávarútvegs nema 840 milljón-
um evra á ári hverju, eða um 140
milljörðum króna. Umhverfis-
samtök halda því fram að þessir
háu styrkir hafi valdið langvar-
andi ofveiði á fiskistofnum á
hafsvæðum sambandsins, enda
hafi styrkirnir orðið til þess að
stækka fiskveiðiflotann.
Sameiginlega fiskveiðistefnan
er öll til endurskoðunar og hefur
verið stefnt að afgreiðslu nýrrar
stefnu árið 2012. - gb
Sjávarútvegsstyrkir ESB:
Endurskoðun
ljúki næsta ár
STJÓRNSÝSLA Íslenska ríkið greiddi
3.755 einstaklingum alls 460
milljónir króna í laun fyrir setu í
nefndum árið 2009.
1.042 nefndir voru við störf. 59
prósent nefndarmanna voru karl-
ar en 41 prósent konur. Flestar
voru nefndir heilbrigðisráðuneyt-
isins, eða 425 talsins. 230 nefndir
störfuðu á vegum menntamála-
ráðuneytisins.
Heildarkostnaður vegna nefnda
var mestur í menntamálaráðu-
neytinu, 106 milljónir króna.
Nefndum fækkaði lítillega
milli 2008 og 2009, kynjahlutfall
nefndarmanna jafnaðist og kostn-
aður var 42 milljónum króna
lægri 2009 en 2008 þegar kost-
að var 502 milljónum króna til
nefndastarfsins. - pg
Yfir 1% þjóðarinnar í nefnd:
Fengu 460
milljónir fyrir
nefndastörf
DÓMSMÁL Sjötugur Reykvíking-
ur hefur verið ákærður fyrir sér-
staklega hættulega líkamsárás,
en honum er gefið að sök að hafa
stungið 43 ára konu í brjóstið í
apríl í fyrra.
Konan hlaut 2,5 sentimetra
stungusár á framanvert brjóst-
holið, loftbrjóst og loft í miðmæti,
sem er svæði í miðju brjóstholi.
Verði maðurinn fundinn sekur
getur hann átt yfir höfði sér nokk-
urra ára fangelsi. Konan krefst 2,2
milljóna króna í skaðabætur vegna
árásinnar, ásamt vöxtum. - sh
Sjötugur maður fyrir dómi:
Ákærður fyrir
að stinga konu
VEÐURSPÁ
Alicante
Basel
Berlín
Billund
Frankfurt
Friedrichshafen
Gautaborg
Kaupmannahöfn
Las Palmas
London
Mallorca
New York
Orlando
Ósló
París
San Francisco
Stokkhólmur
HEIMURINN
Vindhraði er í m/s.
Hitastig eru í °C.
Gildistími korta er um hádegi.
22°
13°
17°
7°
9°
11°
8°
8°
20°
12°
21°
24°
33°
12°
15°
18°
9°
Á MORGUN
3-8 m/s.
SUNNUDAGUR
Norðan 8-13 A-til,
annars hægari.
4
10
10
16
10
10
5
9
8
8
10
4
5
1
2
2
3
4
5
6
4
3
18
10
10
8
13 6
6
8
6 6
HELGARHORFUR
Litlar breytingar til
morguns, áfram
gott veður, hægur
vindur, úrkomulít-
ið og allt að 18°C
suðaustanlands.
Hins vegar verða
breytingar á sunnu-
dag en þá snýst í
norðanátt og dreg-
ur fyrir og kólnar
norðaustanlands.
Elísabet
Margeirsdóttir
veður-
fréttamaður
BANDARÍKIN, AP Stál og steinsteypu-
hvelfingu var sökkt í Mexíkó-
flóa í gær þar sem olíuborpall-
ur á vegum breska olíufélagsins
BP sökk fyrir hálfum mánuði.
Hvelfingin vegur hundrað tonn
og stefnt er að því að olían verði
sogin upp úr henni og um borð í
tankskip. Vonir eru bundnar við
að hægt verði að ná upp 85 pró-
sentum af þeirri olíu sem lekið
hefur úr honum. Þetta er nýjung
í hreinsunarstarfi en fjölmarg-
ar aðrar tilraunir til að hreinsa
svæðið hafa mistekist.
Talið er að tæplega 760 þúsund
lítrar af olíu komi upp úr tveim-
ur borholum á botni Mexíkóflóa.
Olía kom áður úr þremur holum
en einni var lokað á miðvikudag.
Talsvert magn af olíu hefur
borist á land og hefur verið grip-
ið til umfangsmikilla aðgerða
til að vernda viðkvæmt votlendi
við New Harbor-eyju úti fyrir
ströndum Louisiana-ríkis.
Ekki er talið að fuglalíf hafi
orðið fyrir verulegum skakka-
föllum af völdum olíulekans en
svæðið er heimkynni máva og
pelikana og er lífríki eyjunnar
fjölbreytt. - jab
Vonast er til að hægt verði að ná meirihluta olíu úr hafi í Mexíkóflóa:
Gæti spillt fjölbreyttu lífríki
OLÍUBRÁK Í NETUM Net sjómanna sem
gera út á Mexíkóflóa eru lituð af olíu.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
AUGLÝSINGADEILDIR FRÉTTABLAÐSINS – AUGLÝSINGASTJÓRI: Jón Laufdal jonl@frettabladid.is ALMENNAR SÍMI 512-5401: Hendrik Sigurðsson hendrik@frettabladid.is, Guðmundur Steinsson gudmundurs@365.is, Laila Awad laila@365.is, Örn Geirsson orn.geirsson@365.is, Hjördís Zoëga hjordis@frettabladid.is
ALLT SÍMI 512-5402: Jóna María Hafsteinsdóttir jmh@365.is, Henný Árnadóttir henny@365.is, Þórdís Hermannsdóttir thordish@365.is SÉRBLÖÐ SÍMI 512-5016: Sigríður Sigurbjörnsdóttir sigridurdagny@365.is, Hlynur Þór Steingrímsson hlynurs@365.is, Bjarni Þór Sigurðsson bthor@365.is, Benedikt Freyr Jónsson benediktj@365.is
RAÐAUGLÝSINGAR /FASTEIGNIR SÍMI 512-5403: Hrannar Helgason hrannar@365.is, Viðar Ingi Pétursson vip@365.is ÞJÓNUSTUAUGLÝSINGAR SÍMI 512-5407: Sigrún Helga Guðmundsdóttir sigrunh@365.is, Arna Rut Kristinsdóttir arnarut@365.is
GENGIÐ 06.05.2010
GJALDMIÐLAR KAUP SALA
HEIMILD: Seðlabanki Íslands
221,5821
GENGISVÍSITALA KRÓNUNNAR
128,53 129,15
193,69 194,63
164,37 165,29
22,08 22,21
21,092 21,216
16,945 17,045
1,3705 1,3785
191,26 192,40
Bandaríkjadalur
Sterlingspund
Evra
Dönsk króna
Norsk króna
Sænsk króna
Japanskt jen
SDR