Fréttablaðið - 22.05.2010, Blaðsíða 18

18 22. maí 2010 LAUGARDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
SPOTTIÐ
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Þegar spurt er hvers helst sé þörf á Íslandi nú um stundir kemur tvennt fyrst upp í hugann: Ann-
ars vegar betra siðferði og hins
vegar peningar.
Ísland situr í þeirri súpu að
vera einangrað í heimi pening-
anna. Í fyrsta lagi eru gjaldeyr-
ishöft. Í annan stað fær ríkissjóð-
ur ekki lánaða peninga erlendis
nema með félagslegri samhjálp
alþjóðasamtaka eins og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins. Í þriðja lagi
eiga atvinnufyrirtækin engan
aðgang að bönkum sem hafa
sjálfstæða möguleika á lánsfjár-
öflun erlendis.
Það sem Ísland
þa rfnast þó
mest er fjárfest-
ingarfjármagn.
Það er af skorn-
um skammti af
mörgum ástæð-
um. Ekki þó
þeim að fáir
möguleikar séu í
sjónmáli. Miklu
fremur vegna hins að fjárfestar
sjá fáa góða kosti í því rekstrar-
umhverfi sem hér er og þeir deila
ekki framtíðarsýn með stjórnvöld-
um þar um.
Eins og sakir standa eigum við
helst möguleika á erlendu fjárfest-
ingarfjármagni í atvinnustarf-
semi sem er að verulegu leyti óháð
krónunni. Orkufrekur iðnaður er
dæmi þar um.
Einkavæðing Hitaveitu Suð-
urnesja mistókst. Nýir eigendur
réðu ekki við verkefnið þegar til
kastanna kom. Nú er erlend fjár-
festing komin þar til sögunnar
og orðin að hitamáli. Andstaðan
við þessa fjárfestingu lýsir miklu
skilningsleysi á því sem þjóðar-
búskapurinn þarfnast nú helst og
ranghugmyndum um það hvernig
hann verður endurreistur.
Hvers þarfnast búskapurinn?
Siðferðilega hlið málsins snýr að röksemdafærslunni. Því er haldið fram að erlendu fjárfestarnir nái eignar-
haldi á orkuauðlindinni með kaup-
um á hlutabréfum í HS-orku. Það er
rangt. Fyrir það var girt með mjög
merku pólitísku samkomulagi í
fyrri ríkisstjórn. Auðlindir eru nú
aðgreindar frá orkuframleiðslu.
Blekkingar af þessu tagi benda til
þess að kröfur um bætt siðferði í
pólitískri umræðu hafi ekki verið
teknar nægjanlega alvarlega.
Hitt er annað að stjórnmálaflokki
eins og VG er að sjálfsögðu frjálst
að vera á móti erlendri fjárfest-
ingu. Þá verða forystumennirnir
hins vegar að segja sem satt er að
slík sjónarmið um eins hvers konar
kynþáttaræktun peninga þýða
minni verðmætasköpun í landinu
en ella. Það merkir að menn vilja
fórna möguleikum á lífskjarabata
og velferðarvörnum fyrir það eitt
að halda peningum af erlendum
kynþætti utan íslenskrar lögsögu.
Fjármálaráðherrann segist eiga
svar við þessu. Hann bendir á hrein-
ræktaða íslenska peninga í lífeyris-
sjóðunum og staðhæfir að gnægð sé
af þeim. Er það gilt svar?
Rétt er að lífeyrissjóðirnir eru
mikilvæg kjölfesta bæði í velferð-
arkerfinu og fjármálalífinu. Þeir
urðu fyrir miklu áfalli í hrun-
inu. Eigi að síður er það minna en
ætla hefði mátt. Kjarni málsins er
þó sá að því fer fjarri að þeir leysi
fjármögnunarvanda ríkissjóðs og
atvinnulífsins í bráð og lengd.
Lífeyrissjóðirnir þurfa vissulega
að fjárfesta í íslensku atvinnulífi.
Hitt er blekking að telja almenningi
trú um að það fjármagn sem þeir
ráða yfir dugi til þess að stjórnvöld
geti lokað landinu og þurfi ekki að
horfast í augu við staðreyndir í rík-
isfjármálum. Það er siðferðilega
rangt að halda þeirri ímyndarsmíð
að almenningi.
Siðferði og röksemdafærsla
Fjármálaráðherra átti erindi við ársfund lífeyrissjóð-anna i vikunni. Boðskap-ur hans var skýr. Lækka á
lögbundna ávöxtunarkröfu lífeyris-
sjóðanna til þess að þeir geti axlað
félagslega ábyrgð á verkefnum rík-
issjóðs og atvinnulífsins.
Félagsleg ábyrgð lífeyrissjóð-
anna hefur falist í því að hámarka
ávöxtun á lífeyrissparnaði launa-
fólks. Nú vill fjármálaráðherra að
félagsleg ábyrgð þeirra flytjist frá
lífeyrisþegum yfir á ríkissjóð og
atvinnufyrirtæki sem ekki skila
nægjanlegum arði eða alls engum.
Hvers vegna kallar fjármála-
ráðherra eftir þessari fórn lífeyr-
isþega nú? Ein ástæðan er sú að
ríkisstjórnin treystir sér ekki til
að taka á ríkisfjármálum eins og
þörf krefur. Önnur er sú að hún vill
ekki erlent fjárfestingarfjármagn.
Þriðja ástæðan er sú að hún ætlar
að fjölga störfum með því að hverfa
frá kröfum um þjóðhagslega hag-
kvæmni í rekstri sjávarútvegsfyr-
irtækja og láta félagsleg sjónarmið
ráða þróuninni en ekki arðsemi.
Fjármálaráðherra kallar þetta
félagslega ábyrgð. Aðrir sjá þetta
sem óábyrga fjármálastjórn. Það er
siðferðilega rangt að nota jákvæð
hugtök eins og félagslega ábyrgð til
að villa mönnum sýn og fá þá með
því móti til fylgis við óábyrgar fjár-
málaráðstafanir.
Kjarni málsins er sá að hér er
verið að fara inn á braut við stjórn
efnahagsmála sem getur ekki endað
annars staðar en í ógöngum. Fjár-
festingarfyrirtækið sem lífeyris-
sjóðirnir stofnuðu er freisting bæði
fyrir stjórnmálamenn og atvinnu-
rekendur sem ekki vilja lúta aga
arðseminnar.
Stjórnendur lífeyrissjóðanna
verða að átta sig á því að ræða
fjármálaráðherra var í raun nær
hugmyndaheimi vogunarsjóða en
félagslegrar ábyrgðar.
Röng hugtakanotkun
N
iðurstöður skoðanakönnunar, sem Fréttablaðið og Stöð
2 gerðu meðal Reykvíkinga í fyrrakvöld og sagt er frá
í blaðinu í dag, verða lengi í minnum hafðar, hver sem
úrslit kosninganna verða næsta laugardag.
Besti flokkurinn mælist nú með fylgi sem mundi
skila átta borgarfulltrúum og hreinum meirihluta í borgarstjórn
Reykjavíkur kæmu sömu tölur upp úr kjörkössunum. Fleiri Reyk-
víkingar lýsa yfir stuðningi við Jón Gnarr og félaga hans heldur en
Sjálfstæðisflokkinn og Samfylkinguna samtals. Af þeim stuðnings-
mönnum Besta flokksins, sem tóku þátt í kosningunum árið 2006,
kusu sjö af hverjum tíu Sjálfstæðisflokkinn eða Samfylkinguna.
Það er því engum ofsögum sagt að þetta framboð fái þverpólitísk-
an stuðning. Svarhlutfall í þessari könnun er með því hæsta sem
fengist hefur í könnunum Fréttablaðsins. Um fjórðungur kjósenda
segist enn óákveðinn. Það er ekki meira en vænta mátti. Aðeins níu
prósent segjast ekki ætla að mæta á kjörstað. Þessar tölur eru ekki
til marks um áhugaleysi almenn-
ings á kosningabaráttunni, þvert
á móti.
Pólitískt andrúmsloft í borg-
inni endurspeglar bæði þá
mynd sem skýrsla rannsóknar-
nefndar Alþingis dregur upp af
vanhæfri stjórnsýslu, sem van-
rækti hagsmuni almennings, og
minningar Reykvíkinga um það hvernig sú borgarstjórn stóð að
verki, sem nú er að skila umboðinu til kjósenda. Undanfarnar
vikur hefur kastljós beinst að því hvernig kjörnir fulltrúar stóðu
að fjármögnun prófkjörsbaráttu sinnar fyrir kosningarnar 2006
og 2007. Mesti þunginn hefur verið í umræðum um mál nokkurra
fulltrúa Sjálfstæðisflokksins og Samfylkingarinnar á Alþingi og í
sveitarstjórnum. Niðurstaða könnunar Fréttablaðsins hlýtur meðal
annars að skoðast í ljósi þeirrar umræðu. Viðbrögð flokkanna og
forystumanna hafa ekki dugað til að sannfæra kjósendur um að
nú sé hreint fyrir dyrum. Traustið vantar. Meðan svo stendur á
komast ný stefnumál og fögur fyrirheit flokkanna ekki að í hugum
almennings.
Síðasta vika kosningabaráttunnar er fram undan. Viðbúið er að
þeir sem sjá fram á fylgistap og aðstöðumissi eða tapað tækifæri
beini spjótum nú að Besta flokknum og forsvarsmönnum hans. Slík
umræða getur dregið fram mikilvægar upplýsingar fyrir kjós-
endur. Auðvitað þarf að liggja fyrir hvað það er sem þeir standa
fyrir sem njóta 44% stuðnings til þess að stjórna borginni næstu
fjögur ár.
En flokkarnir ættu að gæta sín á að vanmeta ekki kjósendur.
Flest sem skiptir máli um Besta flokkinn og frambjóðendur hans
liggur fyrir. Þetta eru allt opinberar persónur sem hafa fengið
mikla umfjöllun fyrr og nú. Vitandi vits velja 44% Reykvíkinga
yfirlýsta brandarakarla frekar en atvinnupólitíkusa úr öllum
flokkum. Það eru skilaboðin sem kjörnir fulltrúar og frambjóð-
endur þurfa að leggja mesta vinnu í að meðtaka og vinna úr fram
að kosningum.
Skoðanakönnun sem boðar vatnaskil:
Hin skýru skila-
boð Reykvíkinga
SKOÐUN
Pétur
Gunnarsson
peturg@frettabladid.is