Fréttablaðið - 16.10.2010, Page 22

Fréttablaðið - 16.10.2010, Page 22
22 16. október 2010 LAUGARDAGUR N ú eru rétt rúm tvö ár frá hruni bankanna, hvar sýnist þér samfélagið á vegi statt? „Í stöðnun. Því miður. Mér sýnist ríkisstjórnin stefna landinu í stöðnun vegna þess að hún áttar sig ekki á því að skattlagn- ing í þessari stöðu leiðir bara til þess að skattstofninn minnkar. Skattlagning leiðir til enn meiri vandræða. Ef ríkið gæti þá ætti það að selja eignir en það getur það ekki. Hins vegar á það eign sem nýta má. Það er óskattað fé hjá líf- eyrissjóðunum. Við sjálfstæðismenn lögðum þá hugmynd fram í fyrra að skattleggja séreignasjóðina. Það myndi gefa ríkissjóði 70 milljarða og sveitar- félögunum 40 milljarða. Ef við gerðum þetta væri hægt að sleppa öllum skatta- hækkunum.“ Atvinnumálin eru númer eitt, tvö og þrjú, að mati Péturs. „Menn eiga að einblína á þau og ekk- ert annað. Fólk sem hefur ekki atvinnu getur ekki borgað af lánunum sínum og óttast að missa húsið sitt. Fólk sem er atvinnulaust flytur til útlanda og kemur ekki aftur. Það er því lífsnauðsyn fyrir þjóðina að skapa atvinnu. Þegar atvinnulífið er komið í gang lagast staða ríkissjóðs af sjálfu sér því fólk breytist úr því að vera atvinnuleysisbótaþegi í að vera skattgreiðandi sem bætir stöðu ríkissjóðs um þrjár milljónir á mann á ári.“ Hann vill að allar skattaaðgerðir ríkisstjórnarinnar verði dregnar til baka því þær beinist nánast allar gegn atvinnusköpun. „Það á við um fjármagnstekjuskatt- inn, hækkað tryggingagjald og hærri skatt á fyrirtæki. Það er eins og allt miði að því að keyra atvinnuna niður. Síðan eigum við að auka aflaheimildir í eitt ár vegna þess að það skapar atvinnu núna þegar við þurfum á því að halda. Atvinn- an er verðmætari fyrir þjóð félagið núna heldur en hún verður eftir fimm eða tíu ár. Það sama á við um skattlagningu sér- eignarsparnaðarins, við fórnum þeirri eign núna til að skapa atvinnu sem varir áfram og skilar meiri sköttum vegna þess að kakan stækkar. Svo eigum við að vinna hart að því, líka umhverfisráðherra, að koma virkj- anaframkvæmdum í gang og þeim verk- efnum sem rætt hefur verið um, hvort heldur er einkasjúkrahús á Suðurnesj- um, starfsemi félagsins sem ætlar að stunda einkaheræfingar án vopna og án hernaðar, gagnaver, álver í Helguvík og svo framvegis. Menn eiga, allir sem einn, að einhenda sér í að skapa atvinnu. Um leið og atvinna skapast og til verð- ur eftirspurn eftir vinnuafli þá hækka launin. Menn sem hafa verið í skertu starfshlutfalli fá fulla vinnu, menn fá yfirvinnuna aftur og opinberir starfs- menn sem þarf að segja upp vegna nið- urskurðar fá nýja vinnu á almennum vinnumarkaði.“ Flöt niðurfærsla er vond hugmynd Skuldavandi heimilanna hefur verið mál málanna síðustu daga. Hvernig telur þú að taka eigi á þeim málum? „Ég hef reynt að fara í gegnum það af hverju þessi skuldavandi myndað- ist. Auðvitað er útilokað að fjölskylda sem verður fyrir atvinnuleysi, ég tala nú ekki um ef báðar fyrirvinnur missa vinnuna, geti borgað af lánum eins og hún ætlaði sér. Atvinnusköpun leysir því þennan vanda að hluta. Mér sýnist Hæstiréttur vera búinn að laga geng- islánin sem sumir voru með og tel að sú lausn sé mjög sanngjörn. Mér sýnist því að flestir myndu ráða við stöðuna ef þeir hafa vinnu. Engu að síður er ákveðinn hópur manna sem lenti illa í því og var jafnvel kominn í vandræði fyrir hrun og fyrir þá þarf að búa til frekari úrræði hjá Umboðsmanni skuldara. Þar þarf að vinna miklu hraðar og gera kerfið lipr- ara og manneskjulegra. Ég tel sumsé að það eigi að aðstoða þá sem þurfa aðstoð en ekki hina.“ Þú ert sem sagt andvígur f latri skuldaniðurfærslu. „Já. En ég verð að segja að það er svo furðulegt að menn fabúlera út og suður án þess að hafa almennilegar upplýsingar í höndunum. Þessar upp- lýsingar eru til, þær eru úti um allan Hrunið kenndi okkur að spara Pétur H. Blöndal alþingismaður hefur áhyggjur af því hvert stefnir undir forystu ríkisstjórnarinnar. Verði breytt um kúrs getum við hins vegar komist í hóp öfundsverðra ríkja. Í samtali við Björn Þór Sigbjörnsson útlistar Pétur sínar leiðir út úr vandanum. bæ en það þarf að safna þeim saman og vinna svo út frá þeim. Eina vísbendingu höfum við þó um stöðuna. Hún er sú að þegar Alþingi samþykkti lög um að öll lán skyldu fara í greiðslujöfnun var sett inn heimild um að þeir sem vildu, gætu óskað eftir að fara ekki þá leið. Að þeir mættu borga eins og lánasamning- ar gerðu ráð fyrir, sem sagt meira og þar með greiða lánin fyrr niður. Helm- ingur lántakenda lagði lykkju á leið sína til að fá að borga meira. Það segir mér að þessi hópur skuldara ræður við sinn vanda og að fella niður skuldir hjá honum er mjög dýrt.“ Pétur segir í fínu lagi að skoða allar leiðir vilji menn endilega gera það. Flöt niðurfelling skulda, um til dæmis átján prósent, verði hins vegar ekki gripin úr loftinu. „Í fyrsta lagi myndi slík aðgerð rústa lífeyrissjóðunum, snarlækka greiðslur til komandi lífeyrisþega og skapa því- líkt ójafnræði milli sjóðsfélaga að það bryti eflaust í bága við jafnræðisregl- una. Opinberu lífeyrissjóðirnir munu þó ekki þurfa að skerða lífeyri heldur velta kostnaðinum á skattgreiðendur. Í öðru lagi þýðir þetta gríðarlegar vaxtahækkanir Íbúðalánasjóðs. Unga fólkið sem enn á eftir að kaupa sér íbúð þyrfti að borga vexti alveg í drep, næstu 30 til 40 árin. Það er galið að lækka skuldir hjá heimilum sem þurfa ekki á því að halda og gjalda fyrir með gríðarlegri vaxtabyrði inn í framtíðina. Í þriðja lagi eru það bankarnir. Tveir af þremur bankanna eru í eigu kröfu- hafa. Ef skerða á eignir þeirra með því að lækka skuldir fólks sem þarf ekki á því að halda og hefði borgað lánin sín að fullu er ég ansi hræddur um að kröfuhafarnir muni vísa í eignarrétt- inn og fara í mál. Slík málaferli stæðu í mörg ár og gætu hugsanlega orðið til þess að ríkið, sem sagt skattgreiðendur, sem sagt fyrirtækin og heimilin í land- inu, þyrftu að borga þetta hvort eð er. Sé þetta dregið saman þá munu heim- ilin alltaf borga fyrir flata niðurfærslu skulda, annað hvort með hærri vöxtum á lánum, skertum lífeyrisgreiðslum eða með sköttum í framtíðinni þannig að þeir sem vilja gæta hagsmuna heimil- anna ættu að hafna þessum leiðum.“ Við víkjum að niðurskurðartillögun- um í fjárlagafrumvarpinu. Pétri hugn- ast ekki forsendur frumvarpsins en telur rétt að skera niður. „Það þarf að minnka ríkisbáknið. Að mínu mati voru stærstu mistök Sjálf- stæðisflokksins í þau átján ár sem hann var við völd að láta vöxt opinbera kerf- isins viðgangast. Hann átti að stinga við fæti og það átti að leggja meira fyrir. Ég tel að það eigi að skoða það að bakka með velferðarkerfið fjögur, fimm ár aftur í tímann, sjá hvað hver fékk þá, og spyrja hvort við höfum stofnað nýjar stofnanir sem hægt er að leggja niður. En svo er lykilatriði þegar menn ætla í svona niðurskurð eins og á heilbrigðis- stofnununum að hafa samráð við fólk. Koma til þess og segja; hér er mik- ill vandi á höndum hvaða hugmyndir hefur þú um lausn? Aðferðirnar skipta líka miklu máli. Ef segja þarf upp tíu manns á hundr- að manna vinnustað á frekar að segja öllum upp tíu prósent. Færa starfshlut- fall allra niður í 90 prósent. Þá við- höldum við þekkingunni, mannauðn- um í fyrirtækinu og tengingu fólks við vinnumarkaðinn og uppsögnin er ekki eins mikið áfall fyrir þessa tíu.“ Yfirdráttur er bannorð fyrir heimili Ef við tökum þetta saman: Þú segir ríkisstjórnina á rangri leið hvað varðar skatta, atvinnustefnu, skuldaniðurfell- ingu og niðurskurðinn að vissu marki. Telurðu í því ljósi ástæðu til bjartsýni fyrir hönd lands og þjóðar? „Það er ýmislegt gott að gerast. Ég var hjá gömlu fólki uppi í Árbæ og líkti ástandinu við skip sem lendir í brot- sjó. Á þilfarinu er allt í klessu, áhöfnin hleypur fram og til baka og veit ekk- ert hvað hún á að gera, í brúnni standa menn og rífast um hvort þeir eiga að fara til hægri eða vinstri en í vélasaln- um gengur allt eins og klukka. Þannig er það hjá okkur; áliðnaðurinn, ferða- þjónustan og sjávarútvegurinn ganga eins og klukka, þökk sé krónunni. Hún hefur haldið vélinni gangandi. Við erum með afgang af vöruskiptajöfnuðinum sem maður gat ekki einu sinni látið sig dreyma um. Það er afskaplega jákvætt að flytja meira út en inn. Nú vil ég horfa til framtíðar og þess að hver einasti maður einsetji sér að eftir tíu til fimmtán ár þá skuldi hann bara námslánin sín og íbúðarlánið. Menn eiga ekki að taka lán fyrir öðru. Bílinn, símann og allt annað á að stað- greiða. Og það á aldrei að kaupa neitt á raðgreiðslum og yfirdráttur er bann- orð fyrir heimili. Svo er gott að eiga þriggja til fjögurra mánaða útgjöld á lausu í banka. Svona vil ég sjá þetta. Maður sem skuldar er ekki frjáls. Þjóð sem skuldar er ekki frjáls. Heldur ekki fyrirtæki. En sá sem á inneign er frjáls. Fjölskyldu hans líður vel og það eru heilmikil verðmæti fólgin í því að eiga sparnað í stað þess að vera í vanskil- um. Ég vona að þjóðin hafi náð þessu í hruninu. Ef allir ná þessu gætum við eftir tíu til fimmtán ár komist í hóp þeirra þjóða sem eiga innistæður í útlöndum en ekki skuldir. Meðalskuldir þjóða í heiminum eru nefnilega núll. Þar eru til dæmis Taívanbúar, Japanar og Þjóð- verjar, þjóðir sem ekki hafa áhyggjur af gjaldeyrinum sínum. Þær þjóðir eiga eignir í útlöndum. Þannig ættum við að vera. Við þurfum ekki að hugsa um það að taka upp annan gjaldmiðil á næstu árum. En ef við komumst í þessa stöðu, að eiga innistæður í útlöndum, þá getum við keypt annan gjaldmiðil ef við viljum það. Við gætum keypt dollara til að hafa sem gjaldmiðil ef okkur langaði til þess.“ Þetta er þín framtíðarsýn en forsend- ur þess að hún verði að veruleika er væntanlega ríkisstjórnarskipti? „Já, ég óttast að þessi ríkisstjórn muni ekki hverfa frá þessari stefnu sinni sem leiðir til hættulegrar stöðn- unar. Við þurfum að stækka kökuna og fylla almenning bjartsýni og framtíð- arsýn. Þetta er mín framtíðarsýn og ef við gerum þetta með átaki verður allt miklu rólegra og betra. Það er gildi sparnaðar.“ Telurðu að við höfum lært eitthvað af hruninu? „Já, tvímælalaust. Á árunum 1950 til 1980 voru neikvæðir vextir og þeir breyttu Íslendingum úr því að vera mjög sparsamir eftir hörmungar síð- ustu alda í að vera mestu eyðsluklær jarðar. Strax vikuna eftir hrun lærði þessi eyðslukló að sparsemi og ráð- deild er eitthvað sem gæti borgað sig. Nú eru fjölskyldur á Íslandi orðnar mjög ráðdeildarsamar og innflutningur á alls konar hlutum hefur fallið niður. Þetta hefur þjóðin lært og mér finnst það jákvætt. Sveitarfélögin hafa farið í gegnum svipað lærdómsferli því þau gengu í gegnum nákvæmlega sama, þau byggðu sundlaugar sem þau drukknuðu í. Fyrirtækin eru líka að átta sig á að of mikið lánsfé í rekstrinum er ekki skynsamlegt.“ Menn búa til fé sem er ekki til Í stað þess að taka lán þurfa fyrir- tæki, að mati Péturs, að fjármagna sig með áhættufé. En það er af skornum skammti. „Vandinn er að traustið er gjörsam- lega farið. 55 þúsund manns, 60 þús- und ef við tökum stofnbréf með, töp- uðu 80 til 90 milljörðum á hlutabréfum Ég tel að það eigi að skoða að bakka með vel- ferðarkerfið fjögur, fimm ár aftur í tímann EINFARI Pétur hefur lengi verið sér á báti í þingflokki sjálfstæðismanna. Honum finnst ekki hafa verið nóg á sig hlustað. FRAMHALD Á SÍÐU 24
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104

x

Fréttablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.