Fréttablaðið - 30.10.2010, Page 34

MENNING 2
menning kemur út mánaðarlega með laugardagsblaði Fréttablaðsins. Ritstjórn: Bergsteinn Sigurðsson Hönnun: Kristín Agnarsdóttir
Forsíðumynd: RAX Auglýsingar: Bjarni Þór Sigurðsson bjarnithor@365.is
Hvers vegna skrifar bókmennta-
fræðingur bók um myndlistar-
mann? Þrjár ástæður liggja beint
við. Í fyrsta lagi voru Þröstur
Helgason og Birgir Andrésson
góðir vinir og grannar. Ef það er
ekki gild ástæða til að skrifa bók
veit ég ekki hvað. Í öðru lagi er list
Birgis heitins, (1955-2007), að ein-
hverju leyti tengd ljóðlist eins og
títt er um íslenska hugmyndalist.
Í þriðja lagi skapaði Birgir megnið
af list sinni á tímum þegar mynd-
list og bókmenntir, listfræði og
bókmenntafræði tengdust sameig-
inlegum, alþjóðlegum straumum og
stefnum.
Bókin um Bigga er ekki stór í
broti en hún er fallega frágengin.
Framsetning texta minnir á ljóða-
bók, sums staðar aðeins örfáar línur
á síðu, orðin fá að lifa. Persónuleg
nálgun Þrastar kemur sterkt fram
við hlið fræðilegrar umfjöllunar
um list Birgis og vangaveltna um
íslenska menningu, uppruna og
þróun, en þetta þrennt er uppistaða
bókarinnar.
Bókin um Bigga er ekki skrifuð
fyrir myndlistarmenn heldur fyrir
alla. Þröstur leggur sig fram við að
setja flóknar hugmyndir fram á ein-
faldan og lipran hátt í stuttu máli,
upplýsir án þess að íþyngja. Hann
hefur tilfinningu fyrir texta, nær að
fanga persónu Birgis. Fléttun hins
innilega og þess fræðilega gengur
vel upp, þar sem eitt tekur við af
öðru á áreynslulausan hátt.
Fræðileg nálgun Þrastar snýst
annars vegar um að finna kjarn-
ann í list Birgis. Hann segir sem
svo að Birgir hafi leitast við að birta
þá þætti íslenskrar menningar sem
voru og eru við það að hverfa. Þetta
má til sanns vegar færa og auðveld-
ar skilning á list hans. Hins vegar
leitast Þröstur við að setja list
Birgis í alþjóðlegt samhengi. Birg-
ir vann að list sinni á tímum þegar
myndlistarmenn voru mjög meðvit-
aðir um þá fræðimenn sem Þröstur
nefnir. Á níunda og tíunda áratugn-
um var enginn maður með mönn-
um nema hafa lesið Baudrillard,
Barthes, Derrida, Foucault, Krist-
evu og fleiri. Hugmyndir þeirra
voru á sveimi, það var stöðugt vitn-
að til þeirra, í umræðunni, í sam-
tölum manna á milli, í tímaritum.
Það skiptir varla máli hvort Birgir
las þessar bækur, hugmyndir þeirra
gegnsýrðu allan myndlistarheiminn
um áratuga skeið.
Birgir sneri kannski ekki fræði-
legu hliðinni upp, en hún kemur
skýrt fram í verkum hans, í samtöl-
um hans við Þröst og einnig í áður
óbirtu viðtali Andreas Meiers við
Birgi frá 1991. Hér birtist íslensk-
ur myndlistarmaður í því alþjóðlega
samhengi sem íslensk myndlist og
bókmenntir eru órjúfanlegur hluti
af. Nú er ekki þar með sagt að ekki
mætti skrifa einhvern veginn öðru-
vísi bók um list Birgis Andréssonar.
Það er kostur á bók Þrastar að hún
útilokar það ekki, Þröstur „afgreið-
ir“ ekki Birgi í eitt skipti fyrir öll.
Hann skapar dýrmæta mynd af
Birgi og blæs lífi í list hans, án þess
þó að eiga síðasta orðið. Það á Birg-
ir alltaf sjálfur í verkum sínum.
Niðurstaða: Hér er vináttu og fræðum
fléttað listilega saman. Þröstur Helgason
varpar skýru ljósi á list Birgis Andréssonar
í íslensku og alþjóðlegu samhengi og
dregur upp innilega mynd af þeim ein-
staka manni sem hann hafði að geyma.
Bókin um Bigga
R
áðstefnan um samtíma-
list á Norðurlöndum
verður haldin í Hafn-
arhúsinu 5. til 7. nóv-
ember. Ráðstefnan
er samstarfsverkefni Listasafns
Reykjavíkur, Norræna hússins,
Nýlistasafnsins og Kynningarmið-
stöðvar íslenskrar myndlistar og
er haldin í tengslum við norrænu
listahátíðina Ting.
Á þinginu munu safnstjórar, list-
gagnrýnendur og sýningarstjórar
frá Norðurlöndum ræða stöðu sam-
tímalistar á Norðurlöndum, auk
þess sem sjónum verður beint að
nýjum straumum í myndlist, gagn-
rýnni umræðu og sýningarýmum
fyrir tilraunalist.
„Það má segja að þetta sé eins
konar stöðufundur,“ segir Birta
Guðjónsdóttur, safnstjóri Nýlista-
safnsins, um efni ráðstefnunn-
ar. Að hennar mati er talsverður
munur á stöðu myndlistar milli
landa á Norðurlöndum – sér í lagi
skeri Ísland sig frá hinum löndun-
um.
„Munurinn hefur verið ansi mik-
ill á milli Íslands og hinna land-
anna. Það má meðal annars rekja
til mannfæðarinnar en myndlist-
arstofnanir hafa líka verið verr
studdar fjárhagslega hér á landi
en í nágrannalöndunum. Eins held
ég, þótt ég vilji síður alhæfa, að
við séum eftirbátar annarra Norð-
urlanda hvað almenna þekkingu á
myndlist áhrærir. En landslagið
er sem betur fer smám saman að
breytast.“
Birta segir að það hafi slaknað
á samstarfi Norðurlanda á sviði
myndlistar á undanförnum árum.
Ráðstefnan sé liður í að reyna að
blása lífi í það samstarf á nýjan
leik. „Frá miðjum 10. áratugnum
til 2006 héldu Norðurlöndin úti
sérstakri stofnun sem var helguð
samstarfi á myndlistarsviðinu. Sú
stofnun gaf meðal annars út tíma-
rit um norræna myndlist, hélt mál-
þing og ráðstefnur og svo framveg-
is. Þegar hún var lögð niður 2006
slaknaði hins vegar á samstarfinu.
Það er alltaf gagnkvæmur áhugi á
myndlist til staðar á milli Norð-
urlandanna en það vantar límið,
þennan fasta vettvang. Þetta mál-
þing er partur af því að endurvekja
samstarfið en fyrsta skrefið í þá
átt er að finna hvort og hvað nor-
ræn myndlist á sameiginlegt.“
Málþingið fer fram á ensku en
Birta segir að það ætti að höfða
bæði til lærðra og leikra.
„Stór hluti af ráðstefnunni fjall-
ar mest um það sem snýr að áhuga-
sviði þeirra sem starfa í myndlist.
En ráðstefnan ætti líka að varpa á
ljósi menningarsamstarf á Norður-
löndum almennt og kemur þar með
inn á svið allra þeirra sem starfa
að svokallaðri menningarfram-
leiðslu, það er að segja útgefendur
og fleiri og í raun þeirra sem hafa
áhuga á norrænni velferðar pólitík
almennt. Menningargeirinn er svo
miklu stærri hluti af sviðinu en
flestir gera sér grein fyrir. Þetta
er því efni sem ætti því að höfða
til mun fleiri en bara myndlistar-
manna.“
ER EITTHVAÐ SAMEIGINLEGT MEÐ
myndlist Norðurlanda?
BIRGIR ANDRÉSSON − Í
ÍSLENSKUM LITUM
Þröstur Helgason
★★★★
Birta Guðjónsdóttir Íslendingar hafa verið eftirbátar annarra Norðurlandaþjóða hvað fjárveitingar og almenna þekkingu á
myndlist áhrærir, að mati hennar. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Birgir Andrésson FRÉTTABLAÐIÐ/ GVA
Ráðstefna um stöðu
samtímalista á Norður-
löndum verður haldin
í Hafnarhúsinu í næstu
viku. Að sögn Birtu
Guðjónsdóttur, safnstjóra
í Nýlistasafninu, hefur
slaknað á slíku samstarfi
á undanförnum árum og
er ráðstefnan liður í því
að reyna að endurvekja
það. Fyrsta skrefi ð sé að
reyna að komast að því
hvort og hvað sé sameig-
inlegt með myndlist á
Norðurlöndum.
MYNDLIST BERGSTEINN SIGURÐS-
SON
BÆKUR RAGNA
SIGURÐARDÓTTIR
Aðventan er tími ljóss og friðar. Ilmurinn af jólaglöggi og brenndum möndlum liggur í
loftinu. Í þessari jólaferð höldum við til Wiesbaden sem stendur á bökkum Rínar, rétt
vestur af Frankfurt, þar sem við gistum í 3 nætur á hóteli við göngugötuna.
Í Wiesbaden er aðventustemning og í miðbænum er fallegur jólamarkaður þar sem
upplýstir englar svífa yfir litríku jólahúsunum. Boðið verður upp á bæjarrölt með
fararstjóra, en eins gefst tækifæri til að kanna bæinn á eigin vegum, versla dálítið
eða fylgjast með mannlífinu frá einu af fjölmörgum kaffi- og veitingahúsum sem
miðbærinn hefur upp á að bjóða. Við förum einnig í dagsferð til Rüdesheim, sem er
vinsæll ferðamannabær við ána Rín. Í hjarta bæjarins er hinn skemmtilegi
„Jólamarkaður þjóðanna”, þar sem hægt er að kaupa fallegar gjafavörur og fylgjast
með hvernig handverk frá hinum ýmsu þjóðum er unnið. Þá er upplagt að ylja sér
við jóladrykkinn „Glühwein” á meðan gengið er á milli jólabásanna. Allur miðbærinn
er skreyttur jólaljósum og gaman að rölta um og njóta jólastemningarinnar til fulls.
Fararstjóri: Smári Ríkharðsson
Verð: 88.600 kr. á mann í tvíbýli.
Innifalið: Flug, skattar, hótelgisting í 3 nætur með morgunverði, ferðir til
og frá flugvelli í Frankfurt, skoðunarferð til Rüdesheim og íslensk fararstjórn.
25. - 28. nóvember
Sp
ör
e
hf
.
s: 570 2790 www.baendaferdir.is
A L L I R G E T A B Ó K A Ð S I G Í B Æ N D A F E R Ð I R
Allar skoðunarferðir innifaldar!
Jólaferð til
Wiesbaden