Morgunn - 01.12.1922, Síða 63

MORGUNN
167
Það hefir verið mikið um það hugsað, á öllum öld-
um, hvað sáliu væri í raun og veru og hvar hún væri.
0g eins og kunnugt er, hafa svörin við þessum tveim
spurningum reynst æði ófullnægjandi á stundum. Vér
vitum í rauninni litið annað en það, að vér erum sjálfs-
meðvitandi verur. Hitt heflr aftur á móti jafnan reynst
æði erfitt, að flnna sálu vorri stað. Menn hafa, einatt
haldið, að það hlyti að vera einhver óumbreytanlegur
tengiliður milli líkama og sálar og reynt að staðbinda
sálina. En ef vér skoðum sálina algerlega andlegs eðlis,
virðist lítil ástæða til að ætla, að unt sé að ætla henni
stað í rúminu. Heimspekin gerir reyndar ráð fyrir ein-
ingu sálarinnar, en sé með því átt við einingu í rúminu,
rúmi skynheimsins, þá verður þetta einingartal út í hött,
því þá er verið að klína jarðneskum eiginleika eða efnis-
legum á ójarðneskt eða andlegt fyrirbrigði. Það virðist
álíka mikil fjarstæða að ætla sér að reyna að staðbinda
sálina eins og orkuna í alheiminum. Vér getum ímynd-
að oss sjálfsveru vora óháða rúminu og þó gædda starfs-
mætti, getum ímyndað oss að sál vor fari um geyminn
með leyfturhraða, getum meira að segja gert oss í liugar-
lund rúm með aðeins tvær víðáttur eða þá rúm með fjór-
ar viðáttur. En af þessu öllu sjáum vér, að það eru að-
eins líkamir vorir, sem eru háðir rúminu, en ekki vér
sjálf. Hugur vor getur farið um loft og lög eins og
Sleipnir Óðins þó að líkaminn sé ef til vill svo hrumur,
að hann fái sig ekki fært um set. Ég held að engum
hafi tekist að skýrgreina sjálfsmeðvitund vora eða sál
betur en enska skáldinu Coleridge. Hann kemst þannig
að orði um hana: »Sjálfsmeðvitund vor er takmarkalaus
því hún er uppspretta allrar visku«.
En sé það nú rétt, að samband geti átt sér stað milli
vor allra óháð tíma og rúmi, að til só einhver andlegur
allsherjar þjóðvegur bak við skynheim vorn, verður það
um leið skiljanlegt hvernig sama veran getur opinberað
sig á fleiri en einum stað í rúminu á sama tíma. En reynsl-