19. júní - 19.06.1956, Síða 39

ALMA ÞÖRARINSSON:
SVÆFINGAR
Það hafa orðið stórstígar framfarir í svæfingum
síðustu áratugina. Árið 1842 var fyrsti sjúklingur-
inn svæfður með ether, en það var ekki fyrr en
árið 1846, sem ether hóf sigurgöngu sína. Litlu
seinna kom chloroform til sögunnar. — Dr. John
Snow svæfði Victoriu Englandsdrottningu með
chloroformi árið 1853.
Tala lyfja, sem notuð voru til þess að svæfa með,
jókst. „Glaðloft“ = NoO, var farið að nota árið
1868, það er lofttegund, sem hefur sætan ilm. Þeg-
ar sjúklingur andar þessari lofftegund að sér, líður
honum vel og hann verður kátur, en brátt missir
hann meðvitund. „Avertin“ var farið að nota árið
1927. Það er vökvi, sem er gefinn inn í enda-
þarm sjúklingsins. Nú er það notað til að svæfa
sjúklinga, sem þurfa að vera lengi á skurðarborð-
inu, því það verkar í 4—5 tíma. Það er til dæmis
notað við ýmsa heilaskurði.
Árið 1932 var farið að svæfa með evipani. Það
er fast efni, sem er leyst upp í vatni og því næst
sprautað inn í æð sjúklingsins. Eftir tæpa hálfa
mínútu er hann húinn að missa meðvitund. Þetta
er sú svæfing, sem sjúklingnum finnst lang þægi-
legust. Það eru engin önnur óþægindi en nálar-
stungan. Hinsvegar er sterk og óþægileg lykt af
ether, hann verkar ertandi á slímhúðir, en hann
gefur góða vöðvaslöppun, sem evipanið gerir ekki.
Curare nefnist lyf, sem framkallar vöðvaslöpp-
un, og er það oft gefið með Evipani inn í æð. Við
stóra kviðarholskurði er það nauðsynlegt fyrir
skurðlæknirinn, að vöðvar sjúklingsins séu mjúkir
og hreyfist sem minnst.
Fleiri lyf eru notuð til að svæfa sjúklinga með,
en of langt yrði að telja þau og lýsa þeim hér.
Árið 1912 var fyrst farið að svæfa sjúklinga með
aðstoð véla. Þær eru miklu fullkomnari nú en þá.
Vélarnar hafa ýmsa kosti fram yfir grímuna:
Alma Þórarinsson
lœknir
1) Það er auðveldara að gefa sjúklingnum súr-
efni og aðstoða hann við öndunina.
2) Vélin dregur til sín úrgangsefni (C02), sem
sjúklingurinn andar frá sér, svo að það verð-
ur engin hætta á því, að hann andi því að
sér aftur.
Það eru til margar tegundir véla.
Á bls. 26 er sýnd mynd af Heidbrink vélinni, en
sú tegund er mikið notuð í Bandaríkjum Norður-
Ameriku.
Á Mayo Clinic í Rochester sá ég 16 Heidbrink
vélar og hér á landi eru til 4.
Áður en farið var að nota ether til þess að
svæfa sjúklinga með var það mesta kvalræði fyrir
sjúklinginn að láta skera sig upp. Hann var ýmist
rotaður eða látinn drekka sig blindfullan.
Skurðlæknarnir áttu í miklum erfiðleikum.
Framfarir í svæfingum eiga sinn þátt í því, að
nú er hægt að gera hinar vandasömustu hjarta- og
lungnaaðgerðir.
19. JONl
27