19. júní - 19.06.1968, Síða 6

ekki aðeins fyrir forréttindum kvenna, heldur al-
mennum mannréttindum.
Þessi 22 ára gömlu lög hafa verið og eru enn
svo þverbrotin, að furðu gegnir, að því skuli ekki
hafa verið mótmælt. En tilfellið er, að frá fyrstu
framkvæmd laganuna hafa frá öndverðu skrifstofu-
störf verið flokkuð eftir því, hvort þau væru
kvenna- eða karlastörf, og þá auðvitað kvennastörf
lent i lægra flokki, þó að þeirra vinna eins og t. d.
vélritun, séu langtum erfiðari. Og ekki nóg með
það. Ég vil nefna dæmi.
Hjá stórri ríkisstofnun hér í Reykjavik er ráðin
stúlka með 3—4 ára háskólanám bæði utanlands
og innan, sem bréfritari o. fl. Samkvæmt launa-
lögum lendir hún í 9. launaflokki. Það er allt gott
og blessað. Nú, þegar hún hefur starfað þarna í
10 ár, hafa störfin aukizt svo, að hún þarf að fá
aðstoð. Þá er ráðinn karlmaður henni til aðstoðar,
með sömu menntun, þ. e. 4 ára háskólanám, en
hann er umsvifalaust settur í 14. launaflokk.
Önnur stúlka í sömu stofnun með verzlunar-
skólamenntun er ráðin til að reikna út laun o. fl.
Hún lendir í 7. launaflokki. Þegar þessi störf vaxa
svo mikið, að ekki er hægt að ætlast til að einn
maður geti leyst þau af hendi, er ráðinn maður
henni til aðstoðar. Þessi maður, karlmaður auðvit-
að, kunni ekkert til þessara verka, stúlkan, sem
kunni verkið, varð því að leiðbeina honum og hafa
vakandi auga á, að hann gerði ekki einhverja vit-
leysu, sem hefði valdið stofnuninni vandræðum.
Þessi aðstoðarmaður, sem í fyrstu ekkert kunni, var
orðalaust settur i 14. launaflokk, þ. e. 7 launaflokk-
um ofar en stúlkan, sem i raun og veru bar ábyrgð
á verkinu.
Hvers vegna láta stúlkur bjóða sér þetta, því að
ótal dæmi mætti nefna þessu lík?
Þegar mér voru sagðar þessar sögur, sem ég hef
nú greint frá, rifjaðist upp fyrir mér meira en 20
ára gömul saga af duglegri og vel færri skrifstofu-
stúlku á stórri ríkisstofnun hér í Reykjavík. Laun
hennar hafa sennilega verið lág, þau voru það þá
yfirleitt, það var ekkert um það að fást, en þó
rann henni í skap, daginn sem hún frétti, að óvan-
ur piltur hefði verið ráðinn á skrifstofuna með
miklu hærri launum en hún hafði eftir margra ára
starf. Hún mun hafa hugsað sem svo, að þetta
skyldu þeir ekki leika lengi. Hún stóð ekkert líkt
þvi eins vel að vígi eins og þessar stúlkur, sem
sagt er frá hér að framan, því hún þurfti að byrja
á þvi að taka gagnfræðapróf. Það gerði hún árið
1945, stúdentspróf 1946 og lögfræðipróf við háskól-
ann 1949 með hárri einkunn. Var það ekki Björn-
stjerne Björnson eða kannski Ibsen, ég þori ekki
að fullyrða neitt um það eftir minni, sem sagði:
„Vilji er allt sem þarf.“ En ég er sannfærð um,
að ef íslenzkar konur hefðu einlægan vilja á að eiga
meiri þátt í stjórnmálum en þær gera nú, gætu
þær gert það. En það er víðar en í stjórnmálum,
sem konum er vikið til hliðar eða látið eins og þær
væru alls ekki til. I samtalinu við hann kunningja
mmn, sem ég drap á í upphafi þessa máls, spurði
ég hann annarrar samvizkuspurningar: „Ef þú
ættir að taka á móti háttsettum gestum þínum,
kannski erlendum, mundir þú þá bjóða honum til
veizlu heima hjá þér, án þess að ræða það við konu
þína?“ „Auðvitað ekki,“ sagði hann. „Jæja, hvað
finnst þér þá um, að nýlega hefur verið skipuð
nefnd til þess að annast hátíðahöld, sennilega á
Þingvöllum, til að minnast ellefu hundruð ára af-
mælis Islands byggðar, án þess að nokkur kona
hafi þar verið 1:ilkvödd?“ Honum varð svarafátt.
Væri það yfirleitt hugsanlegt, að nokkur byggð
væri hér á landi í dag, ef umhyggja og forsjá kon-
unnar hefði ekki verið að verki? Það hefur alltaf
verið hennar hlutverk og verður vonandi áfram
að varðveita lífið. I áframhaldi af þessu mætti
kannski geta þess, að i 17. júní hátíðahöldunum
hér í bæ hefur, að því er ég bezt veit, aldrei nokk-
ur kona verið kvödd til ráða, þó að nokkrar kon-
ur eigi sæti í borgarstjórn.
Þannig mætti telja endalaust verkefni fyrir K.R.
F.í. Þar eru haldnir fundir einu sinni í mánuði,
8 mánuði ársins, um kennslu- og uppeldismál,
trygginga- og skattamál og margt fleira fróðlegt.
En alltof fáar félagskonur hafa áhuga á að sækja
þessa fundi. I því sambandi verður mér oft hugs-
að til ríka mannsins í dæmisögunni, sem bauð vin-
um sínum til fagurrar veizlu, en hver af öðrum
afsakaði sig og gat ekki komið. Þá sendi riki mað-
urinn þjóna sína út á stræti og gatnamót og skip-
aði þeim að „þrýsta þeim til að koma“, svo að
veizlan yrði haldin. K.R.F.I. hefur ekki ráð á slík-
um þjónum, við verðum að láta okkur nægja að
auglýsa fundina oft með litlum árangri.
Þar sem ég býst við, að þetta blað „19. júní“
verði það síðasta, sem ég hef afskipti af, langar
mig að nota þetta tækifæri til að þakka sérlega
góða samvinnu öllum þeim konum, sem sæti hafa
átt. í útgáfustjórn blaðsins þau 17 ár, sem ég hef
átt hlut að útgáfunni. „19. júní“ hefur alltaf birt
4
19. JÚNI