19. júní - 19.06.1969, Síða 22

Hlutverk kvensjúkdómaspítala
Á síðastliðinni öld voru miklar framfarir á sviði
heilbrigðismála, bæði í þekkingu á sjúkdómunum,
sem er undirstaða þess að geta ráðið bót á þeim,
læknað og líknað, en einnig var þá fyrst að þró-
ast heilbrigðisþjónusta, sem stjórnir landanna létu
sig varða og stefndi að velferð almennings.
Á okkar einangraða landi hafa sjúkdómar gold-
ið mikið afhroð í aldaraðir, en þó að öðiu jöfnu
ekki meir en í hinum löndunum. Þekking á því
sviði var svo furðulega ófullkomin fram á 19. öld,
þegar loksins fer að rofa til á öllum sviðum mann-
lífsins.
Pétur H. J.
Jakobsson
professor
í þessum línum er ætlunin að segja smávegís
frá því, hvernig tekizt hefur hjá mönnunum að
hjálpa til við þá undirstöðustarfsemi mæðra okk-
ar að ganga með okkur og fæða. Þótt svo sjálf-
sagður viðburður, nauðsynlegur og fallegur, hafi
átt óvenjulega erfitt uppdráttar í læknisfræðinni,
hefur það hlutverk ekki verið nógsamlega dáð og
tilbeðið á listræna sviðinu, bæði i bundnu og
óbundnu máli, og eins í myndlistinni.
Raunveruleikinn er þó áþreifanlegastur, og þeg-
ar meðganga og fæðing tókst vel, blasti við barn-
inu sóttdauðinn úr skarlatssótt, kíghósta, barna-
veiki og mislingum. Dánartala barna fer ekki veru-
lega að lækka fyrr en upp úr síðustu aldamótum,
og var þá um 154 af 1000 lifandi fæddum börn-
um, sem dóu á fyrsta ári, en 1955 dóu ekki nema
24,9 af hverjum 1000 lifandi fæddum börnum.
Dánartala mæðranna var stundum ótrúlega
mikil fyrr á öldum, og þrátt fyrir mikla byltingu
í fæðingahjálp og meðferð barnsfararsóttar á 19.
öldinni og framan af þessari öld var ennþá svo,
að árið 1934 dóu fjórar af hverjum 1000 konum,
sem fæddu.
Undanfarinn áratug hafa yfirleitt ekki dáið fleiri
en 6.4 af hverjum 10.000 konrnn á Vesturlönd-
um, við fæðingu. Hvers vegna þarf ein móðir að
gjalda það með lífi sínu, þótt hún gangi með
og fæði barn sitt. Ekki er neinn vafi á því, að
framlag fæðingalækna, og reyndar allra þeirra
lækna, sem aðstoða við fæðingar, hefur verið ómet-
anlegt til þess að bjarga lífi móður og barns, en
þó mest á likamlega sviðinu. Meðgöngutíminn er
ekki bara líkamleg, áþreifanleg og augljós líffræði-
leg breyting, það er lika viðkvæmur umbrotatími
og sálræn reynsla. Enn er tilfinnanlega ófullkom-
20
19. JÚNÍ