19. júní - 19.06.1987, Qupperneq 6

Við viljum geta verið stolt af
því sem við höfum til
þekkingar og menningar
heimsins að leggja,“ sagði
Vigdís Finnbogadóttir, forseti ís-
lands, í ávarpi sínu til þjóðarinnar á
nýjársdag og vísa þau orð hennar til
þeirra mála er hún hefur lagt einna
mesta áherslu á síðustu misserin.
Þetta er sjöunda ár hennar í
forsetastóli og ritnefnd 19. júní fannst
orðið tímabært að ræða við hana enn
á ný, en fyrst var rætt við Vigdísi
Finnbogadóttur í 19. júní árið 1980 í
tilefni þess að hún bauð sig fram til
forseta fyrst kvenna og árið 1981 birt-
ist aftur viðtal við hana í blaðinu er
hún var orðin forseti lýðveldisins.
Þetta er því þriðja viðtalið við Vigdísi
í 19. júní, ársriti Kvenréttindafélags
íslands.
HÚS BYGGT Á BJARGI
Beiðni okkar um viðtal var ljúf-
mannlega tekið á Forsetaskrifstof-
unni. Tími forsetans er ásetinn og
skipulagður langt fram í tímann, en
eftir nokkurra vikna bið rennur
stundin upp.
Ókunnugir mundu síst láta sér
detta í hug að hið virðulega Stjórnar-
ráðshús, sem reist var 1770 og nú hýs-
ir skrifstofur forseta íslands og
forsætisráðherra, hafi upphaflega
verið byggt til þess að hýsa um 70
fanga og þar með talda þá „delin-
kventa“ sem dæmdir voru til að kag-
strýkjast, brennimerkjast og erfiða í
járnum, en slíkir menn höfðu áður
Rannveig Jónsdóttir ræðir
við Vigdísi torseta um líf
hennar og starf og þær
persónur sem mótuðu hana í
æsku.
verið sendir til Danmerkur í „spuna-
húsið“ eða á Brimarhólm. Hús þetta
er byggt á bjargi í bókstaflegri merk-
ingu því undirstöður þess eru ekki
nema alin niður, en til samanburðar
má geta þess að á Bessastöðum þurfti
að grafa 8 álnir niður til þess að kom-
ast á fastan grunn. Húsið var notað
sem fangahús fram til 1815 og var eft-
ir það setur stiftamtmanna og lands-
höfðingja en 1904 varð það aðsetur
ríkisstjórnar íslands.
Nákvæmlega ekkert minnir á þessa
sögu þegar stigið er inn fyrir dyr
Stjórnarráðshússins í dag. Þar ríkir
nú notalegt andrúmsloft og maður
gengur hljóðlausum skrefum á flos-
mjúkum teppum og fögur málverk
RANNVEIG JÓNSDÓTTIR
prýða hina virðulegu og fallegu skrif-
stofu forseta íslands.
Vigdís tekur mér alúðlega og lætur
bera okkur kaffi. Ég get ekki stillt
mig um að spyrja hana hvernig and-
inn sé í þessu húsi og hvort hún verði
vör við nokkuð og hún svarar:
„Það eru góðir andar í þessu húsi,
svo ekki sé nú talað um á Bessastöð-
um. Ég hef aldrei orðið vör við neitt á
hvorugum staðnum, þó vitum við að
bæði hérna og á Bessastöðum hafa
margir verið óhamingjusamir en ég
held að þeir sem þá voru óhamingju-
samir myndu líta til okkar með hlýju
fremur en hitt af því að við höldum
minningu þeirra vakandi og gleymum
þeim ekki. Við megum aldrei gleyma
fortíðinni, því eins og Lykurgos,
grískur spekingur, sem uppi var á
þriðju öld fyrir Krist, sagði og er eilíf-
ur sannleikur: „Sú þjóð sem virðir
ekki fortíð sína á sér enga framtíð.“
Við horfum á þessa hræðilegu eymd
úti í löndum og okkur finnst hún svo
fjarlæg en samt er hún svo ótrúlega
nálæg okkur vegna þess að það er svo
skammt síðan að við íslendingar vor-
um í svipuðum sporum.“
Að loknu spjalli um húsið snúum
við okkur að því umræðuefni sem var
raunar kveikjan að þessu viðtali.
NÝJÁRSRÆÐAN
/
nýjársdag situr öll þjóðin fyrir
framan sjónvarpstækin og
hlustar á ræðu forsetans.
Skiptir nýjársræðan miklu
máli fyrir forseta Islands?
6