19. júní - 19.06.1987, Blaðsíða 55

Sé þingmönnum ekki fjölgað,
þá er eina leiðin til þess að
fjölga konum á þingi sú að
fækka þar körlum! Petta er ekki
sagt sem hótfyndni, heldur til þess að
benda á að krafan unt fjölgun kvenna
á Alþingi gengur gegn hagsmunum
fjölmargra karla, sem „lengi hafa
gengið með þingmann í maganum" ef
enn má nota þá líkingu um karlpen-
ing. Vegna þessa eins er við því að
búast að baráttan fyrir fjölgun
ÓLAFUR Þ. HARÐARSON
LEKTOR
ENGINN ÁRANGUR
ÁNBARÁTTU
kvenna á þingi gangi ekki átakalaust,
eins og konur hafa auðvitað uppgötv-
að fyrir löngu.
Ég held að um þetta efni gildi eng-
ar einfaldar lausnir, nenta þá að
menn vilji lögbinda ákveðin kynja-
hlutföll á framboðslistum. Það er
auðvitað einföld lausn, en afar róttæk
og gengur gegn þeim grundvallar-
mannréttindum sem ríkt hafa í vest-
rænum lýðræðisstjórnkerfuin, að
menn mættu bjóða sig fram - og
kjósa frambjóðendur - án tillits til
aldurs, stéttar, kynferðis, búsetu,
litarháttar o.s.frv. Það er líklegt að
slík lögbundin kynjaskipting mætti
mikilli mótspyrnu, einmitt vegna þess
hve mjög hún gengur gegn hefðbund-
inni túlkun á lýðræðislegum mann-
réttindum.
Ég hef bent á það annars staðar að
prófkjör geta verið konum óhentugri
til að komast á þing en sérstök
framboð. Þetta byggir á eðli
kosningakerfa. Prófkjör eru í eðli
sínu meirihlutakosning, en til Alþing-
is er kosið hlutfallskosningu. Þetta
þýðir að jafnvel þó stór minnihluti
innan flokks vilji koma ákveðinni
konu á framboðslista og setji hana í
efsta sæti í prófkjöri, þá gæti hún lent
í vonlausu sæti. Sami atkvæðafjöldi
gæti hins vegar dugað til þess að
koma henni á þing ef boðið væri fram
á sérstökum lista. Sá atkvæðafjöldi
sem dugar t.d. til að koma konu af
sérstökum lista inn á þing í Reykja-
vík, þyrfti ekki endilega að duga til
þess að koma konu í öruggt sæti á
lista Sjálfstæðisflokksins í borginni.
Sérstakir kvennalistar allra flokka
(AA, BB o.s.frv.) gætu þannig hugs-
anlega skilað árangri í þessu efni - þó
þeir þættu vafalaust óheppilegir af
ýmsum öðrum ástæðum.
Tæknilega séð geta sérframboð
kvenna þannig verið heppileg leið.
Og vafalaust hefur framboð Samtaka
um kvennalista orðið til að ýta eitt-
hvað við hinum flokkunum. Hins
vegar er rétt að nefna, að aukinn
fjöldi kvenna á þingi þarf ekki nauð-
synlega að þýða aukin á/in/kvenna á
stefnumótun. Færa má rök að því, að
konur sem kæmust til áhrifa í hefð-
bundnu stjórnmálaflokknum væru
líklegri til að hafa bein áhrif á stefnu-
mótun en t.d. Kvennalistinn, a.m.k.
meðan hann tekur ekki þátt í ríkis-
stjórnum. Og því má auðvitað ekki
gleyma að aukin áhrif Kvennalistans
eru ekki hið sama og aukin áhrif
kvenna. Kvennalistinn býður upp á
eina af mörgum mögulegum túlkun-
um á hagsmunum kvenna og einungis
fimmtungur kvenna ljær þeirri túlkun
fylgi sitt í alþingiskosningum.
Besta leiðin til að fjölga konum á
þingi sýnist mér einfaldlega sú, að
konur berjist í vaxandi niæli fyrir
auknum áhrifum á hverjum þeim
vettvangi sem þær kjósa sér. Konur
hafa auðvitað ólíkar hugsjónir og
þeim geta hentað mjög ólíkar
baráttuaðferðir. En án einhverskonar
baráttu næst enginn árangur.
AUÐUR STYRKÁRSDÓTTIR
RITSTJÓRI
FYRIR HVERJA
ER LÝÐRÆÐIÐ?
/
g vildi óska að ég kynni svarið
við þessarri spurningu, því ef
ég vissi það væri þingið auð-
vitað barmafullt af kvenfólki,
en því miður veit ég ekki svarið frek-
ar en aðrir.
Það er sem sé engin patentlausn í
sjónmáli. Þó má benda á nokkrar
leiðir sem vitað er að hafa þokað
þessu máli áfram, annaðhvort hér
eöa erlendis. Þar koma mér fyrst í
hug kvennaframboð. Ljóst er að til-
koma þeirra hefur fjölgað konum
verulega í sveitarstjórnum hér á
landi, annaðhvort þau ein sér eða til-
hugsun flokkanna unt þau. Þá fjölg-
aði þingkonum mikið á síðasta þingi,
mest vegna þingkvenna Kvennalista,
og í nýafstöðnum kosningum er ljóst
að sumir flokkar, a.m.k. á Reykja-
víkursvæðinu, hafa lagt þunga
áherslu á að ein og ein kona komist
með á þing.
Önnur leið hefur gefist vel á sum-
um Norðurlöndunum, en það er
„kvótering" eða hlutfallaskipting
kynja á listum. Þetta verða flokkarnir
sjálfir að ákveða og margir hafa tekið
þetta upp með góðum árangri - fyrir
konur.
Þriðja leiðin sem ntér kemur í hug
er afnám prófkjara. Uppstillingar-
nefndir myndu þá starfa, ef til vill
með fyrirmæli um kvóteringu. Ljóst
er að konur eiga erfitt uppdráttar í
prófkjörum, miklu erfiðara en karl-
menn að minnsta kosti.
Ekki myndu allir verða hrifnir af
afnámi prófkjara og bæði afnám
þeirra og kvóteringu má skilja sem
skerðingu á lýðræði. Á meðan verða
konur að spyrja: Hvað felst í um-
ræddu lýðræði og fyrir hverja er þetta
sama lýðræði? Svarið sem konur gefa
við þessum spurningum ræður svo
franthaldinu.
55