19. júní - 19.06.1987, Qupperneq 76

NÁMSEFNIUM STÖÐU KYNJANNA
Litskyggnur og verkefnaheiti til notkunar í skolum
árunum 1984-85 áttu jafn-
réttisnefndir Reykjavíkur,
Kópavogs og Hafnar-
fjarðar frumkvæði að því
að útbúið var námsefni um stöðu
kynjanna til notkunar í skólum.
Verkið var unnið í samvinnu við
Námsgagnastofnun sem gaf efnið
út og Jafnréttisráð sem m.a.
studdi námskeið fyrir tilrauna-
kennara. Höfundar efnisins voru
Sigríður Jónsdóttir og Gerður G.
Óskarsdóttir.
í lögum um jafna stöðu og jafnan
rétt kvenna og karla frá 1985 segir í
10. gr.:
1 skólum og öðrum mennta- og upp-
eldisstofnunum skal veita fræðslu um
jafnréttismál. Kennslutæki og kennslu-
bækur, sem þar eru notuð, skulu vera
þannig úr garði gerð að kynjum sé ekki
mismunað.
Við náms- og starfsfræðslu í skólum
skal leitast við að breyta hinu venju-
bundna starfs- og námsvali kvenna og
karla til samræmis við tilgang laga þess-
ara.
Menntamálaráðuneytið ber ábyrgð á
framkvæmd þessa ákvæðis í samráði við
Jafnréttisráð.
Sams konar grein var í lögum um
jafnrétti kvenna og karla frá 1976.
Þrátt fyrir þetta lagaákvæði leið heill
áratugur án þess að skólum væri gert
kleift að sinna slíkri fræðslu, þar sem
ekkert námsefni var fyrir hendi.
Jafnréttisnefndir Reykjavíkur,
Kópavogs og Hafnarfjarðar sem
störfuðu á kjörtímabilinu 1982-86
vildu verða við tilmælum ríkis-
skipaðrar nefndar um að einhverjar
aðgerðir ættu sér stað í tilefni af lok-
um kvennaáratugarins. Þær stofnuðu
með sér samstarfsnefnd um málið og
var Björg Einarsdóttir formaður
hennar. Sumarið 1984 fól nefndin
Guðrúnu Sigríði Vilhjálmsdóttur
þjóðfélagsfræðingi og Kristínu H.
Tryggvadóttur kennara að vinna efn-
isdrög að námsefni um jafnréttismál,
einkum með tilliti til náms- og
starfsvals. Þær skiluðu sínum tillög-
um um haustið og lögðu m.a. til að
unnið yrði þríþætt námsefni, þ.e.
bæklingur fyrir nemendur í 8.-9.
bekk, skyggnuflokkur fyrir yngri
nemendur og upplýsingarit fyrir
76
kennara og foreldra. Nefndirnar leit-
uðu til Námsgagnastofnunar um sam-
starf við útgáfu efnisins og einnig til
Jafnréttisráðs. í byrjun árs 1985 var
samið við okkur Sigríði Jónsdóttur
um að semja námsefni til notkunar í
jafnréttisfræðslu í grunnskólum. Við
hófumst þegar handa og skiptum með
okkur verkum. Sigríður sá um
myndaflokk með skýringum og verk-
efnum fyrir miðstig grunnskóla. Hún
fékk til liðs við sig Jóhönnu Ólafs-
dóttur ljósmyndara. Ég tók að mér
texta bæklings fyrir eldri nemendur
sem einkum skyldi taka mið af starfs-
vali og fékk Kristínu Arngrímsdóttur
teiknara mér til aðstoðar. Við skiluð-
um af okkur handritum á umsömdum
tíma eða í lok maí 1985.
AÐ VEKJA TIL UMHUGSUNAR
Námsefnið fyrir yngri börn
nefnist Stelpur - strákar, jafn-
gildir einstaklingar. Það er
einkum ætlað 8-10 ára börnum
en hefur verið notað með bæði yngri
og eldri nemendum. Tilgangur þess
er að vekja börnin til umhugsunar um
sjálf sig og stöðu kynjanna í þjóðfé-
GREIN: GERÐUR G. ÓSKARSDÓTTIR
lagi okkar. Hér er um að ræða 40
mynda litskyggnuflokk sem hefst á
fyrstu dögum tveggja nýfæddra ein-
staklinga. Annars eru myndirnar úr
daglegu lífi barna og unglinga víða
um landið. Flokkurinn skiptist í fjóra
meginþætti: 1. Fjölskyldan - uppeld-
ið, 2. Skólinn - félagarnir, 3. Störf
barna - fullorðinna, 4. Tómstundir -
fjölmiðlar. Við fimmtu hverja mynd
eru skyggnur með spurningum til um-
hugsunar, eins og t.d. eftir fimm
fyrstu myndirnar: „Hvernig ert þú?
Hvað getur þú? Hvað vilt þú?“
Skyggnunum fylgja 20 verkefnablöð
þar sem nemendum er ætlað að svara
ýmsum áleitnum spurnigum eins og
„Hvað mundi þig Ianga til að verða ef
þú værir hitt kynið? Hvers vegna?“
Efninu fylgja einnig leiðbeiningar
fyrir kennara.
STELPUR, STRÁKAR OG STARFSVAL.
Efnið fyrir eldri nemendur
nefnist Stelpur, strákar og
starfsval og er verkefnabók
með um 30 verkefnum sem
öll lúta að einhverju leyti að starfsvali
og atvinnulífinu. Bókinni fylgja verk-
efnaspjöld til notkunar í hópvinnu.
Efnið er hugsað sem liður í náms- og
starfsfræðslu eða samfélagsfræði t.d.
í 8. og 9. bekk, en mætti einnig nota
með eldri nemendum. Heftið skiptist
í þrjá kafla. Fyrsti kaflinn heitir
„Staðreyndirnar tala“ og hefur að
geyma ýmsar upplýsingar um stöðu
kynjanna, einkum í atvinnulífinu.
Annar kaflinn nefnist „Hefðirnar
móta“. Þar eru verkefni sem eiga að
gefa nemendum möguleika á að ræða
orsakir og afleiðingar þeirra stað-
reynda sem dregnar voru upp í fyrsta
kafla, jafnframt því sem nemendum
er ætlað að líta í eigin barm til þess að
átta sig betur á sjálfum sér. í þriðja
og síðasta kaflanum sem heitir „Er
hægt að breyta?“ er athyglinni beint
að möguleikum á mótun nýrra við-
horfa um hlutverk og stöðu kynjanna
í þjóðfélaginu og því hvaða áhrif
breytt viðhorf gætu haft á það samfé-
lag sem við búum í. Markmiðið er að
víkka sjóndeildarhring nemenda og
stuðla að því að þau veiti ýmsum
þáttum sem varða stöðu og hlutverk