19. júní - 19.06.1987, Page 78

KONUR SKRIFA UM ÁSTINA — Framhald af bls. 95.
í samfélagsfræði, sem er valgrein í 9.
bekk, eða náms- og starfsfræðslu, en
þar er sá hængur á að hún er enn sem
komið er mjög óvíða kennslugrein í
skólum.
VERÐI EKKI SÉRSTÖK NÁMSGREIN.
Nánast allir eru sammála um
að efnið megi alls ekki kenna
sem sérstaka námsgrein heldur
verði það að falla inn í annað
nám nemendanna. Hjá yngri börnum
er það auðveldara, þar sem greina-
skipting er ekki eins skýr og hjá þeim
eldri. Best væri að allir kennarar
ákveðins bekkjar eða heils skóla
tækju efnið fyrir öðru hvoru í sinni
grein. í stærðfræði mætti taka fyrir
ýmiss konar hlutfallareikning um
laun eða starfsskiptingu, í bókmennt-
um viðhorf og persónulýsingar, í
tungumálum störf fólks eða kyn-
bundna notkun tungumálsins, í sam-
félagsfræði nánast hvað sem er. En
umfjöllun unt þessi efni er mjög við-
kvæm og ráðlegt er fyrir kennara sem
ekki hafa hugsað mikið um þessi mál
eða ekki farið á námskeið að fara
hægt í sakirnar. Kennararnir sem
sóttu námskeiðin segja að þau hafi
skipt sköpum um notkun efnisins og
úrvinnslu og að framhaldsnámskeið
hafi veitt aðhald og styrk.
FRAMTÍÐARHORFUR
Ljóst er að notkun þessa náms-
efnis um stöðu kynjanna er
algerlega háð áhuga einstakra
kennara og skólastjóra. Pví
skiptir almenn kynning um allt land
miklu máli ef reyna á að útbreiða
efnið. Hjá endurmenntun Kennara-
háskóla íslands er góður skilningur á
mikilvægi námskeiða um efnið, en
vandinn er að námskeið eru ekki
haldin nema kennarar sýni þeim
áhuga!
Foreldrar gætu hér haft áhrif með
því að taka efnið fyrir á fundum í for-
eldrafélögum og orðið skólum þar
með hvatning. En því má ekki
gleyma að hér er ekki um neina
endanlega lausn að ræða. Við þurfum
miklu meira efni í öskjuna góðu sem
fyrr var nefnd og fyrirliggjandi efni
þarf stöðugrar endurskoðunar við.
Best væri að allir kennarar á öllum
skólastigum færu á vitundarvakning-
arnámskeið um stööu kynjanna í
skólum og þjóðfélaginu öllu, fengju
þar upplýsingar um stöðu mála og
ynnu með viðhorf sín og fordóma til
hlutverka og getu kynjanna.
78
dapurleik veita
huggun
°g
þú skalt
lesa þaö aftur
og aftur því allar
kenndir nærast af lífs
hvötinni og hið eina vonda
er tómið
er dauðinn (7)
Kaflahcitið Úr móðurlífi liefur einnig
tvíræða merkingu þannig að hér er brugð-
iö upp myndum úr lífi móður, um móður-
ástina og móðuróttann, og hcr eru cinnig
ljóð um meðgöngu og fœðingu.
Þetta eru fallcg og einlæg Ijóð, full ástar
og hlýju og spurningin um hvort nútíminn
sé fjandsamlegur börnum er áleitin.
Það er helst í þessum Ijóðum sem ein-
hverja birtu og von er að finna, von í
formi Ijóða og barna. Annars er þung-
lyndislegur blær á flestum ljóðum þessarar
bókar eihs og í fyrri bók Berglindar. Nú-
tíminn er ekki bara fjandsamlegur börn-
unum heldur öllu mannlegu lífi. Skrum og
gervimcnnska kæfir tilfinningar og líf
mannanna, „fögur er konan/ánægð en/
taktu fyrst sálina úr sambandi." (38). En
það er ckki bara ytra umhverfi sem er
fjandsamlegt, sársaukinn býr í brjóstum
mannanna, ástin er blekking og samband
fólks kalt og dautt (sbr. Ijóðin „Klippi-
mynd af konu“ og í borg.“
En þótt tónn bókarinnar sé þannig fyrst
og fremst þunglyndislcgur og einkunnar-
orðið virðist vera „sársauki", er samt ein-
hver vonarglæta, sbr. hér að ofan. Ljóðin
cru vel ort, ljóðræn og sterk og auðvclt að
samsama sig Ijóömælanda.
Margrct Lúa Jónsdóttir:
Náttvirkið.
Útgefandi: Flugur.
Reykjavík 1986
Náttvirkið er önnur ljóðabók Margrétar
Lóu. Hún hefur áöur sent frá sér bókina
Glerúlfar (1985) og einnig hafa birst cftir
hana Ijóð í tímaritum. Margrét Lóa hcyrir
til hópi ljóðskálda af yngstu kynslóðinni,
sem kennt hafa sig við súrrealismann.
Yfirlýst markmið þeirra ljóðskálda hcfur
verið að þurrka út mörk draums og vcru-
lcika í skáldskap sínum, nýta sér draum-
inn sem cfnivið í skáldskap. Eins og
draumar okkar eru yfirleitt röklausir og
illskiljanlegir, cru Ijóð í anda súrreal-
ismans af sama toga.
Náttvirkið skiptist í tvo kafla: kafla sem
bcr heitið „Ég vissi ekki fyrr en ..." og
geymir 11 Ijóð og í öðru lagi ljóðabálk sem
ber heitið Leyniskjal Alexítt og sem í eru
10 tengd ljóð.
Ljóð fyrri kaflans eru ótengd innbyröis,
cn flest eru þau myndræn og torráðin.
Höfundur bregður upp myndum og skapar
stemmningu fremur en að um einhvern
boðskap sé að ræða í Ijóðunum. Þunglyndi
og sársauki eru skammt undan í þessum
ljóðum: „allt nerna þunglyndið var
blekking." (7), og dauðinn er víða nálæg-
ur (sjá t.d. „Dauðaflugið" (13) og „Nýver-
ið“ (17).
í Leyniskjali Alexíu nálgast Ijóðin fornt
frásagnarinnar, ljóðabálkurinn í heild seg-
ir sögu af athöfnum og hugsunum persón-
unnar Alexíu. Hér er sama upp á teningn-
um og í fyrri hlutanum, dauðastemmning
og hryllingur einkennir mörg Ijóðanna.
Ég vakna bundin. Ég er gúllíver í putalandi.
Minningar læðast um fingurgómana. Ritvél-
ina og rykiö umhvcrfis fiðluna. Rauða blikk-
ljósið við gluggann fálmar inn í sortann. Ég
hcyri orgelhljóma í nóttinni: Tár og storknað
blóð. Öskur í tungli. Holur hlátur í stjörnu og
dauðvona sjúklingur þakkar fyrir hverja mín-
útu. (28)
Ekki veit ég hvort Margrét Lóa byggir á
einhverjunt sagnfræðilegum heimildum í
yrkingum sínum um Alexíu, eða hvort
Alexía er bara hugarfóstur hennar. Það
skiptir í raun engu máli, en sú hugsun er.
áleitin að veriö sé að vísa í sagnfræðilegt
efni. Ég játa kunnáttuleysi mitt hvað þetta
varðar, en bálkurinn um Alexíu er saman-
settur af sterkum Ijóðum sem draga upp
heildstæða þó um leið sundraða mynd af
persónunni og aðstæðum hennar.
Margrét Lóa sýnir víða hugkvæmni í
myndmáli og meðferð tungumálsins en
helst gæti ég fundið að því að merkingin er
víðast hvar verulega á reiki, en þess ber þó
að gæta að slík óræðni merkingar er gjarn-
an einkenni súrealísks skáldskapar.
Jórunn Sórensen:
Janus2.
Útgefiö af hnfundi
1986.
Janus2 er fyrsta bók Jórunnar. Áöur
hafa birst eftir hana Ijóð í tímaritum.
Titillinn er vísun í goðsöguna um guðinn
Janus, en hann hafði tvö andlit scm horfðu
sitt í hvora áttina. Titill Jórunnar virðist
því hafa skírskotun til fjögurra átta sýnar.
Bókin skiptist í 5 kafla:/ líftd er þitt, II
ein með sjálfri mér, III en svo komst þú, IV
þú sem stjórnar, V á mannamótum. Kaflar
ll-IV mynda heild, út úr þcim má lesa
þróun sem lýsir lífi konu frá því hún er cin
og sjálfstæð (kafli II) í gegnum kynni
hennar af ástinni (kafli 111) og hjónaband-
inu (kafli IV). Þessi Ijóð lýsa bæöi ást og
hamingju sem og sambandsleysi, blekk-
ingu og vonbrigðum. Síðasta Ijóðið í kafla
IV er heldur kaldhæönisleg mynd af
hjónabandinu: