19. júní - 19.06.1987, Qupperneq 89

FRIÐARRÁÐSTEFNA KVENNA ÁIRLANDI
—————— GREIN: JÓNÍNA M. GUÐNADÓTTIR ————-—
Síðastliöið haust var haldin ráð-
stefna um friðarmálefni á veg-
um Alþjóðasamtaka Kvenn-
réttindafélaga (International
Alliance of Women, IAW). Fór hún
frant dagana 12. til 17. október
skammt fyrir utan Dublin í írlandi á
fræðslusetri sem ber nafnið Bellinter
House og var áður gamall og virðu-
legur herragarður. KRFÍ hefur frá
öndverðu átt aðild að þessum sam-
tökum, sem stofnuð voru árið 1904,
og gafst því kostur á að sénda fulltrúa
félagsins til ráðstefnunnar. Sú sem
þetta ritar varð þeirrar ánægju að-
njótandi að fá tækifæri til að sitja ráð-
stefnuna.
Ráðstefnan bar yfirskriftina
„Mannréttindi og skilningur milli
þjóða í þágu friðar" (Peace through
human rights and international
understanding) og tilefni hennar var
alþjóðlegt friðarár Sameinuðu þjóð-
anna í fyrra. Pátttakendur voru ein-
göngu frá Evrópulöndum sökum þess
að ekki tókst að útvega ferðastyrki
fyrir konur frá fjarlægari álfum og
vegna ferðakostnaðar voru líka lang-
flestar kvennanna, nær helmingur,
frá írlandi sjálfu, bæði lýðveldinu og
Norður-írlandi.
Fundargestir komu saman í Dublin
12. október. Það virtist nokkur kald-
hæðni í því fólgin að það bar upp á
daginn sem þeir Reagan og Gorb-
achev luku tveggja daga fundi sínum
í Reykjavík, þar sem þeir höfðu kast-
að fjöreggi heimsins á milli sín ogeig-
inlega skilið það eftir í lausu lofti.
Óneitanlega fundum við til viss van-
máttar við þessar kringumstæður, fá-
einar valdalausar konur er hugðust
ræða og kryfja hvað konur sérstak-
lega gætu lagt til mála á sviði mann-
réttinda og sammannlegs skilnings í
þágu heimsfriðar. Um leið varð
okkur kannski enn ljósari en ella
þörfin fyrir virka þátttöku almennra
borgara í baráttu fyrir friði.
Að ráðstefnan skyldi haldin í
írlandi var í senn táknrænt og engin
tilviljun. Par í landi hljóta friðarmál
að vera meira brennandi en nokkurs
staðar í Evrópu. Eins og áður sagði
voru írskar konur í miklum meiri-
hluta og ástandið á Norður-írlandi
bar sífellt á góma, enda má segja að
þar sé að finna í hnotskurn dæmi um
hvernig fer þegar mannréttindi eru
ekki virt og skilning brestur manna í
milli. írsku konurnar gerðu sér far
um að skýra fyrir aðkomukonum
hvað lægi að baki ófriðnum. Þó var
eftirtektarvert að milli þeirra ríkti
hvorki tortryggni né óbilgirni, heldur
einlægur vilji til að skýra sinn málstað
og hlusta á hinar, enda voru í þessum
hópi konur sem hafa lagt líf sitt í að
reyna að bæta samskipti hinna stríð-
andi afla í Norður-írlandi.
Sérstaklega áhrifamikil fyrir okkur
gestina var heimsókn á svonefnt
Sáttasetur í Glencree, sem er af-
skekkt fyrrum betrunarhæli í fögru
fjalllendi í Suður-írlandi. Það var
stofnsett árið 1974 í kjölfar óvenju
skæðra óeirða í Belfast. Þar samein-
aðist friðelskandi fólk á írlandi
beggja vegna Iandamæranna og
beggja vegna í átökununt í þeim til-
gangi að koma á sáttum, auknum
skilningi og samskiptum fólks frá hin-
um stríðandi öflum.
Á þessum stað hlýddum við á Mai-
read Corrigan, sem ásamt stöllu sinni
hlaut friðarverðlaun Nóbels fyrir
forgöngu þeirra í írsku friðarhreyf-
ingunni Peace People, en hún vakti
almenning til vitundar og virkrar
andstöðu við átökin í Norður-írlandi
í lok síðasta áratugar. Einlægari
friðarsinni held ég sé vandfundinn og
í máli hennar fór saman sannfær-
ingarkraftur og útgeislun krossfarans
sem snart alla viðstadda.
AÐ SKILGREINA FRIÐ
essa 5 daga á írlandi var hlustað
á erindi og rætt í hópum um
margvíslegar hliðar og forsend-
ur friðar sem of langt væri upp
að telja. Eitt verkefni okkar var
hvernig skilgreina beri frið. Það er
nokkuð óáþreifanlegt hugtak, ef
grannt er skoðað, því að friður er
ekki aðeins það ástand þegar ekki er
verið að berjast. Friður útheimtir viss
skilyrði hið innra sem hið ytra; ann-
ars vegar er sá friður er byggist á því
að hver og einn sé sáttur við sjálfan
sig, og virði aðra eins og sjálfan sig.
Hins vegar eru hin ytri skilyrði friðar
sem felast í afvopnun og friðsamlegri
lausn ágreiningsefna innan hvers
þjóófélags og þjóða á milli.
Lykilhlutverki í þessum sambandi
gegna mannréttindi í víðasta skiln-
ingi, þ.e. jafnt þau mannréttindi er
tryggja jafnrétti til atvinnu, til mennt-
unar, almannatrygginga o.s.frv. Og
þótt almenningur fái e.t.v. litlu ráðið
um afvopnunarmálin, má stuðla að
friðvænlegri heimi með því að vinna
að réttlætismálum innan hvers þjóð-
félags ellegar í alþjóðlegu samhengi.
Þannig má til sanns vegar færa að t.d.
starf kvennahreyfinga sé friði til
framdráttar.
VIRK ÞÁTTTAKA OG
ÁRVEKNI ALMENNINGS
Hafi ráðstefna okkar í írlandi
komist að einhverri niður-
stöðu í jafnumfangsmiklu við-
fangsefni var hún helst sú að
konum í hverju landi bæri skylda til
að halda vöku sinni um friðarmál og
sýna í verki andstöðu sína við víg-
búnað og valdbeitindu í hvaða mynd
sem er, með þeim aðferðum sem
bestan árangur mega bera á hverjum
stað. Sums staðar eru gengnarTírðar-
göngur, annars staðar sitja konur um
kjarnorkubúnar herstöðvar í mót-
mælaskyni og enn annars staðar er
safnað undirskriftum til að skora á
heimsleiðtogana að semja um af-
vopnun, en hvaða leið sem valin er
skiptir öllu að taka virkan þátt í starfi
friðarsinna með það fyrir augum að
veita ráðamönnum aðhald og upplýsa
þá um vilja almennings - í þeim lönd-
um þar sem slíkt telst leyfilegt.
Vegna ábyrgðarinnar á uppvaxandi
kynslóðum hvílir þessi skylda á kon-
um af enn meiri þunga.
89